آینده مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا: چه در انتظار است؟
در این مقاله به بررسی نقش کشورهای شورای همکاری خلیج فارس (PGCC) و عراق در مذاکرات هسته‌ای ایران پرداخته می‌شود. در شرایطی که تنش‌های منطقه‌ای افزایش یافته، از جمله در یمن و تهدیدات نظامی علیه انصارالله، گفتگوها با چالش‌های پیچیده‌ای روبرو هستند. اما با توجه به منافع و فشارهای استراتژیک، این مذاکرات می‌توانند به سناریوهای جدیدی منجر شوند.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که کشورهای PGCC شامل عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر، بحرین، کویت و عمان، از مذاکرات ایران-آمریکا حمایت کرده‌اند. این حمایت مشروط به تضمین‌های امنیتی و اقتصادی است. به طور خاص، عربستان، امارات و قطر اجازه استفاده از فضای هوایی خود برای حملات نظامی اسرائیل به ایران را نداده‌اند و این نشان‌دهنده تمایل آن‌ها برای جلوگیری از درگیری مستقیم با ایران است.
- نگرانی‌های اقتصادی: کشورهای PGCC برای حفظ ثبات بازار نفت و زیرساخت‌های حیاتی خود، به آرامش در منطقه نیاز دارند.
- توسعه برنامه‌ها: این کشورها مذاکرات را فرصتی برای دستیابی به ثبات منطقه‌ای و حمایت از برنامه‌های توسعه‌ای خود می‌دانند.
به نقل از The New York Times، حمایت PGCC از مذاکرات تحولی اساسی در منطقه است. در سال ۲۰۱۵، عربستان به شدت با توافق هسته‌ای ایران مخالفت کرد. اما اکنون، این کشورها از گفتگوهایی حمایت می‌کنند که هدف آن محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران و جلوگیری از جنگ‌های منطقه‌ای است.
عربستان سعودی حمایت خود را از مذاکرات هسته‌ای ابراز کرده و بر تلاش‌های دیپلماتیک برای حل و فصل منازعات تأکید کرده است. این موضع نشانه‌ای از بهبود روابط عربستان و ایران از زمان توافق نرمال‌سازی میان دو کشور در سال ۲۰۲۳ است. سفر وزیر دفاع عربستان، شاهزاده خالد بن سلمان، به تهران در ۱۷ آوریل ۲۰۲۵، به عنوان یکی از مهم‌ترین دیدارها در چند دهه اخیر، نشان‌دهنده عزم عربستان برای تقویت گفتگوهای دوجانبه و ترویج ثبات منطقه‌ای است.
در طول این سفر، شاهزاده خالد با سردار محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران دیدار کرد و پیامی از پادشاه سعودی به رهبر انقلاب اسلامی، آیت‌الله علی خامنه‌ای، رساند. این مذاکرات بر روی تعمیق روابط دفاعی، همکاری‌های منطقه‌ای برای ترویج صلح و امنیت، و مبارزه با تروریسم متمرکز بود.
- اهداف سفر:
- حفاظت از امنیت اقتصادی عربستان در برابر تشدید تنش‌ها.
- تقویت نفوذ دیپلماتیک عربستان به عنوان یک قدرت منطقه‌ای.
- تعادل در روابط با ایالات متحده و ایران.
عراق نیز در این میان نقش دیپلماتیک مهمی ایفا می‌کند. این کشور به حمایت از مذاکرات هسته‌ای پرداخته و به‌طور عمومی از گفتگوها بین ایران و ایالات متحده حمایت می‌کند. عراق به دلیل روابط نزدیک با هر دو کشور، موفقیت این مذاکرات را فرصتی برای تقویت ثبات منطقه‌ای می‌داند.
بغداد پیش از این میزبان گفت‌وگوهای عربستان و ایران و مذاکرات هسته‌ای بود و به دنبال تقویت نقش خود به عنوان یک بازیگر بی‌طرف در منطقه است. عراق می‌تواند از مذاکرات هسته‌ای به طرق مختلف بهره‌برداری کند:
- تجارت دو جانبه: توافق هسته‌ای موفق می‌تواند تحریم‌ها را از ایران بردارد و تجارت دو جانبه با عراق را تقویت کند.
- کاهش تنش‌ها: کاهش تنش‌های منطقه‌ای خطر درگیری‌ها را در عراق کاهش می‌دهد.
- حمایت از بازسازی: ثبات منطقه‌ای می‌تواند به تلاش‌های بازسازی عراق کمک کند.
بر اساس اطلاعاتی که توسط Axios نقل شده، درون دولت ترامپ نسبت به ایران اختلاف‌نظرهایی وجود دارد. در حالی که برخی از مقامات به گزینه‌های نظامی تأکید دارند، برخی دیگر بر گفتگوها تأکید می‌کنند. همچنین، اسنادی که در اکتبر ۲۰۲۴ از اطلاعات اسرائیلی منتشر شد، نشان‌دهنده آمادگی برای حملات به تأسیسات هسته‌ای ایران است.
ایران نشان‌دهنده انعطاف مشروط است، اما همچنان بر حق خود برای چرخه سوخت هسته‌ای تأکید دارد. سه سناریوی ممکن برای آینده مذاکرات به شرح زیر است:
- توافق جامع: شامل محدودیت‌های سختگیرانه بر برنامه هسته‌ای ایران در ازای کاهش تحریم‌ها.
- شکست مذاکرات: به دلیل خواسته‌های غیرقابل قبول ایالات متحده، که ممکن است ایران را به تسریع برنامه هسته‌ای خود سوق دهد.
- توافق موقت: متمرکز بر مسائلی مانند انتقال اورانیوم و توقف یا کاهش غنی‌سازی، و به تأخیر انداختن اختلافات عمده.
در پایان، مذاکرات هسته‌ای با چالش‌های پیچیده‌ای مواجه است. اما حمایت کشورهای کلیدی عربی به رهبری عربستان و نقش عراق به عنوان تسهیل‌گر دیپلماتیک، احتمال موفقیت را افزایش می‌دهد. عربستان از طریق سفر وزیر دفاع خود به تهران، به دنبال حفظ ثبات منطقه‌ای و منافع اقتصادی خود است. عراق نیز از پتانسیل ثبات و تجارت با ایران بهره‌مند می‌شود. بر اساس اطلاعات، دستیابی به توافق جامع دشوار است اما غیرممکن نیست و گفتگوهای دیپلماتیک بهترین گزینه برای جلوگیری از تشدید تنش‌ها به جنگی ویرانگر است.
