ایران و آژانس: همکاری هسته‌ای و چالش‌های سیاسی در مسیر توسعه روابط
ایران تأکید کرده است که این کشور و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) قادر به حل مسائل باقی‌مانده مربوط به برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز خود هستند و می‌توانند از هرگونه تشدید تنش که کشورهای غربی، به‌ویژه ایالات متحده، به دنبال آن هستند، جلوگیری کنند.
در این راستا، قاسم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران در امور حقوقی و بین‌المللی، در پلتفرم «ایکس» تصریح کرد که ایران آماده گفت‌وگو با آژانس برای حل مسائل باقی‌مانده است. اظهارات غریب‌آبادی پس از دیدار مهمی با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، ابراز شد که در آن جنبه‌های مختلف همکاری‌های جاری بین تهران و آژانس و همچنین مسائل هسته‌ای حل‌نشده‌ای که ایران در تلاش است آنها را در چارچوب تعهدات بین‌المللی خود حل کند، مورد بحث قرار گرفت. با این حال، این اظهارات تنها به جنبه‌های فنی محدود نمی‌شود؛ بلکه به چالش‌های سیاسی اشاره می‌کند که منجر به «سیاسی‌سازی» پرونده هسته‌ای ایران و مختل شدن روند گفت‌وگو شده است.
تاریخچه همکاری هسته‌ای: همکاری طولانی با آژانس
از آغاز برنامه هسته‌ای خود برای مقاصد صلح‌آمیز تحت پیمان عدم اشاعه (NPT)، ایران تلاش کرده است تا همکاری خود را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حفظ کند. این همکاری بلندمدت به ایران این امکان را داده است که اعتماد متقابل با آژانس بسازد، حتی در مواجهه با تلاش‌های کشورهای غربی برای «سیاسی‌سازی» این همکاری. با این حال، علی‌رغم این همکاری مستمر، برخی مسائل باقی‌مانده بین دو طرف نیاز به حل دارند که این موضوع سؤالاتی را درباره امکان دستیابی به یک راه‌حل جامع ایجاد کرده است.
امنیت تأسیسات هسته‌ای: اولویتی که نمی‌توان نادیده گرفت
یکی از نقاط حساس که غریب‌آبادی به آن اشاره کرد، موضوع «امنیت تأسیسات هسته‌ای» است. در حالی که آژانس در تلاش است تا مسائل باقی‌مانده با ایران را حل کند، اطمینان از امنیت تأسیسات هسته‌ای ایران یکی از مسائل اساسی است که بر همکاری بین دو طرف تأثیر می‌گذارد. ایران امنیت هسته‌ای را تنها به عنوان یک عنصر مکمل نمی‌بیند، بلکه آن را به عنوان یک اولویت استراتژیک می‌داند. در این راستا، غریب‌آبادی تأکید کرد که ایران متعهد به تأمین امنیت تمامی تأسیسات هسته‌ای خود است که بخشی از تعهدات بین‌المللی‌اش می‌باشد. با این حال، این موضوع زمانی پیچیده‌تر می‌شود که تهدیدهای مداوم، به‌ویژه از جانب رژیم صهیونیستی و ایالات متحده وجود دارد.
تهدیدات ایالات متحده: اتهاماتی که جایی در دیپلماسی ندارند
اظهارات ایالات متحده، به‌ویژه از سوی دولت کنونی، که همچنان ایران را مسئول حملات تلافی‌جویانه انجام شده توسط حوثی‌ها در یمن می‌داند، یکی از عواملی است که امکان هرگونه گفت‌وگوی جدی بین تهران و واشنگتن را تضعیف می‌کند. این اظهارات بازتاب‌دهنده سیاست خارجی است که به‌دنبال فشار به ایران در زمینه‌های مختلف، از جمله پرونده هسته‌ای است.
یمن، که به خاطر حملات ائتلاف تحت رهبری عربستان سال‌ها در جنگ است، به یک نقطه حساس در روابط ایران و ایالات متحده تبدیل شده است. جنگ یمن تنها یک درگیری داخلی نیست، بلکه بخشی از یک جنگ نیابتی است که کشورهای منطقه‌ای و بین‌المللی را درگیر کرده و ایران یکی از طرف‌های اصلی متهم به حمایت از جنبش انصارالله (حوثی‌ها) است. با این حال، پاسخ یمنی‌ها به حملات ائتلاف که با حمایت ایالات متحده صورت می‌گیرد، تصمیم استراتژیک ایران نیست بلکه بخشی از حق دفاع مشروع یمنی‌ها است.
ایران و گفت‌وگو: موضعی روشن و مشروط
ایران در این شرایط موضع روشنی در مورد گفت‌وگو اتخاذ کرده است. این کشور آماده است تا در مذاکرات فنی با آژانس برای حل مسائل باقی‌مانده شرکت کند، اما تنها در صورتی که این مذاکرات از فشارهای سیاسی آزاد باشد. ایران همچنین یک شرط اساسی برای این گفت‌وگو دارد: پایان تهدیدات ایالات متحده علیه کشور، از جمله حملات رسانه‌ای و اظهاراتی که ایران را مسئول حملات در یمن می‌داند.
ایران به خوبی درک می‌کند که هر توافق هسته‌ای با آژانس در شرایط فشار سیاسی از سوی ایالات متحده و متحدانش ممکن نیست. بنابراین، تهران شرط می‌کند که این گفت‌وگوها باید در محیطی از احترام متقابل و بدون تنش‌های سیاسی برگزار شود.
آیا گفت‌وگو در این شرایط امکان‌پذیر است؟
بدون شک، دستیابی به یک توافق واقعی در پرونده هسته‌ای ایران تحت فشارهای سیاسی مداوم ایالات متحده و متحدانش علیه تهران ممکن نیست. ایران آماده گفت‌وگو است، اما این گفت‌وگو باید در چارچوبی از احترام متقابل برگزار شود و از تهدیدات و اتهاماتی که به ایجاد اعتماد بین طرفین کمک نمی‌کند، دوری کند. توافق هسته‌ای با آژانس نه تنها یک سند سیاسی است، بلکه فرصتی واقعی برای بهبود روابط ایران با غرب و تضمین امنیت و ثبات در منطقه است. با این حال، این تنها در صورتی محقق خواهد شد که موانع سیاسی برطرف شوند و کمپین‌هایی که به تضعیف موضع ایران می‌پردازند، متوقف شوند.
