مردم محلی با گل و گلاب سنت گرامیداشت قنات‌های باستانی را زنده می‌کنند
احیای سنت‌های قدیمی در ایران، به ویژه در مناطق خشک و بیابانی، همواره موضوعی جذاب و پرمعنا بوده است. در این راستا، مردم بم در جنوب شرقی ایران پس از بیش از پنج دهه سکوت، سنت باستانی خود را در گرامیداشت قنات‌ها، این سیستم‌های آبی زیرزمینی که زندگی را در این منطقه خشک برای قرن‌ها تأمین کرده‌اند، زنده کردند.
در روز چهارشنبه، مراسم سنتی پاشیدن گل و گلاب بر روی آب‌های جاری قنات‌ها در بم برگزار شد. این رویداد با روز ملی قنات‌ها در ایران همزمان شد که ۴۰ روز پس از نوروز، سال نو ایرانیان، برگزار می‌گردد. این دوره زمانی، معمولاً زمانی است که قنات‌ها به اوج جریان آب خود می‌رسند.
تاریخچه این روز به آغاز نمادین کارهای سالانه نگهداری از قنات‌ها برمی‌گردد. در گذشته، چاه‌کن‌های محلی که به نام مقنی شناخته می‌شدند، پس از وضو گرفتن وارد قنات‌ها می‌شدند و با حمل گل و پاشیدن گلاب، به آب‌های باارزش احترام می‌گذاشتند. این عمل نه تنها نشان‌دهنده احترام به طبیعت بلکه ابراز سپاس‌گزاری از نبوغ نیاکان بود که این سیستم آبی حیاتی را توسعه داده بودند.
این سنت که بیش از نیم قرن به فراموشی سپرده شده بود، در سال ۲۰۲۲ به طور رسمی احیا شد. هدف از این اقدام، ارتباط مجدد جامعه محلی با میراث فرهنگی خود و افزایش آگاهی در مورد اهمیت حفظ قنات‌ها – سیستمی که از سوی یونسکو به خاطر اهمیت تاریخی و فناوری‌اش شناخته شده است – می‌باشد.
شرکت‌کنندگان در این مراسم بیان کردند که برای احترام به نیاکان خود و ابراز تشکر از دانش و سنت‌هایی که از نسل‌های گذشته به ارث برده‌اند، به این مراسم آمده‌اند. بسیاری از این سنت‌ها به طور بین‌المللی تحت عنوان ایران شناخته شده‌اند.
- در سال ۲۰۱۶، مجموعه‌ای از یازده قنات به عنوان میراث جهانی با عنوان قنات‌های ایرانی به ثبت رسید.
- هر یک از این قنات‌ها نمایانگر بسیاری دیگر از نظر جغرافیایی، طراحی‌های معماری و دیگر اهداف هستند.
- این تونل‌های زیرزمینی شهادت استثنایی به سنت‌های فرهنگی و تمدن‌ها در مناطق بیابانی با آب و هوای خشک ارائه می‌دهند.
به طور کلی، هر قنات شامل یک تونل تقریباً افقی است که برای جمع‌آوری آب از یک منبع آب زیرزمینی، معمولاً یک دشت آبرفتی، طراحی شده است. چاه مادر در عمق مناسبی از سفره آب قرار می‌گیرد.
یونسکو تأکید می‌کند که “قنات‌ها شهادت استثنایی به سنت‌های فرهنگی و تمدن‌ها در مناطق بیابانی با آب و هوای خشک ارائه می‌دهند.”
این احیای سنت نه تنها به حفظ فرهنگ و میراث نیاکان کمک می‌کند، بلکه به نسل‌های آینده نیز یادآوری می‌کند که چگونه آب، منبع حیاتی زندگی، در گذشته با ذکاوت و خلاقیت نیاکان تأمین شده است. قنات‌ها نه تنها یک سیستم آبی، بلکه نمادی از همبستگی و همکاری جامعه در برابر چالش‌های طبیعی هستند.
در نهایت، احیای این سنت قدیمی باعث می‌شود که مردم بم و دیگر مناطق ایران به اهمیت قنات‌ها و نقش آن‌ها در تاریخ و فرهنگ خود بیشتر پی ببرند و از این طریق، به محافظت و نگهداری از این میراث‌های ارزشمند بپردازند.
