اجرای نقالی‌های بی‌نظیر با هنرنمایی بهاره جهان‌دوست در بوداپست
در مراسم ویژه‌ای که به مناسبت سال نو ایرانی نوروز و صدمین سالگرد روابط رسمی ایران و مجارستان در بوداپست برگزار شد، اجرای نقالی توسط نقال مشهور ایرانی، بهاره جهان‌دوست به نمایش درآمد. این مراسم فرصتی برای ترویج فرهنگ ایرانی و ارتباطات فرهنگی بین دو کشور بود.
بهاره جهان‌دوست در این باره گفت: “امسال صدمین سالگرد روابط دیپلماتیک بین ایران و مجارستان است. به همین مناسبت، سفارت جمهوری اسلامی ایران در بوداپست به همراه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی از من دعوت کرد تا در جشن‌های نوروزی در مجارستان نقالی کنم.”
او توضیح داد که در مجموع سه اجرا در بوداپست داشت. اولین اجرا در سفارت ایران برگزار شد و شامل سفرای کشورهای مختلف، مقامات دیپلماتیک، شخصیت‌های فرهنگی و علمی و خانواده‌های ایرانی مقیم مجارستان بود. دومین اجرا در دانشگاه ائوتووش لوراند (ELTE) انجام شد که توسط دپارتمان مطالعات ایرانی این دانشگاه و با همکاری پروفسور ایوان سانتو، ایران‌شناس برجسته مجارستانی سازماندهی شده بود. سومین اجرا نیز در دانشگاه علوم پزشکی سملاویس برای دانشجویان این دانشگاه برگزار شد.
در تمامی اجراها، جهان‌دوست با داستان‌های شگفت‌انگیز نوروز از شاهنامه، حماسه افسانه‌ای فارسی اثر فردوسی، تماشاگران را مجذوب خود کرد.
وی در مورد واکنش تماشاگران گفت: “من به صورت دوزبانه، به فارسی و انگلیسی اجرا می‌کنم تا مخاطبان غیر ایرانی با زبان فارسی آشنا شوند و بتوانند داستان را بهتر دنبال کنند. این به آنها کمک می‌کند تا ارتباط عمیق‌تری با روایت‌ها برقرار کنند. ترکیب داستان‌گویی و سنت‌های نوروز دیدگاه جدیدی درباره فرهنگ ایرانی به تماشاگران ارائه داد و بسیاری از آنها پس از اجراها به زبان فارسی، ادبیات کلاسیک ایرانی و نوروز علاقه‌مند شدند.”
در مراسمی که در سفارت ایران در بوداپست برگزار شد، جهان‌دوست داستان نامگذاری نوروز توسط جمشید و داستان عشق بیژن و منیژه از شاهنامه را به زبان‌های فارسی و انگلیسی روایت کرد که با استقبال گرم مهمانان روبرو شد.
نیما سعیدمقدم، دانشجوی ایرانی در بوداپست، این اجرا را با نواختن کمانچه (ساز سنتی ایرانی) همراهی کرد. همچنین، مهمانان با سفره هفت‌سین ایرانی و معانی و آیین‌های نمادین آن آشنا شدند. در پایان برنامه، جهان‌دوست همچنین جلسه‌ای از فال حافظ برگزار کرد.
زمانی که از او پرسیدند چگونه سنت‌های نوروز را در نقالی خود گنجانده است، گفت: “برای معرفی جنبه دیگری از سنت‌های ایرانی، برنامه‌ها را با معرفی سنت ‘فال حافظ’ به پایان رساندم. جالب است که در مجارستان، شاعری به نام میهای چوکونای ویتز (۱۷۷۳–۱۸۰۵) بود که اشعاری در ستایش حافظ نوشته است. این ارتباط باعث شد که فال حافظ برای مخاطبان مجارستانی جذاب‌تر و نزدیک‌تر باشد و آنها با استقبال خوبی از آن مواجه شدند.”
این جشنواره با حضور سفرای کشورهای مختلف در حوزه فرهنگی نوروز، از جمله پاکستان، ترکیه، قرقیزستان و ازبکستان، و همچنین سفرای روسیه، چین، بلاروس و ژاپن برگزار شد.
سفارت جمهوری اسلامی ایران در مجارستان اعلام کرد که برنامه‌ریزی برای برگزاری رویدادهای مشابه در آینده به منظور تقویت بیشتر روابط فرهنگی و دیپلماتیک بین دو کشور دارد.
در یک رویداد جداگانه، اجرای دیگری از نقالی بهاره جهان‌دوست در دانشگاه ائوتووش لوراند، یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین مؤسسات بوداپست، برگزار شد. این رویداد با استقبال دانشجویان رشته‌های مختلف از جمله مطالعات ایرانی مواجه شد.
پروفسور ایوان سانتو، استاد دانشگاه و رئیس دپارتمان مطالعات ایرانی در ELTE، از شاهنامه و نوروز تمجید کرد و خواستار توجه بیشتر دانشگاه‌های غربی به میراث ادبی غنی ایران شد.
در این رویداد، جهان‌دوست نه تنها نقالی کرد بلکه بر مضامین صلح و پیام جهانی شعر فردوسی به عنوان عناصر کلیدی فرهنگی و ادبی ایران تأکید کرد.
به دلیل استقبال مثبت از طرف جامعه‌های آکادمیک و هنری مجارستان نسبت به نقالی، شاهنامه و نوروز، رویداد دیگری در دانشگاه سملاویس—بزرگترین دانشگاه پزشکی مجارستان که تعداد زیادی از دانشجویان ایرانی را میزبانی می‌کند—برگزار شد.
در خصوص تجربه خود از اجرای نقالی در محیط دانشگاهی در خارج از کشور، او بیان کرد: “برخلاف تصور اولیه من که اجرای نقالی در یک محیط دانشگاهی ممکن است چالش‌برانگیز باشد، جو واقعاً بسیار استقبال‌کننده و باز به سمت شاهنامه بود. معرفی‌های پیش از اجرا به مخاطبان کمک کرد تا به طور ذهنی آماده شوند و با داستان‌ها ارتباط برقرار کنند.”
او افزود: “شاهنامه یک اثر ادبی منحصر به فرد است که پر از داستان‌های حماسی، عاشقانه و افسانه‌ای است. سبک داستان‌گویی آن با سنت‌های روایی در سراسر جهان هماهنگی دارد و بینش‌های عمیقی در مورد فرهنگ، هنر و حتی سنت‌های حکومتی و سیاسی ایران باستان ارائه می‌دهد. از منظر زبانی، ساختار شعری ریتمیک آن آن را برای نقالی ایده‌آل می‌کند و آن را به یک فرم برتر از داستان‌گویی جهانی ارتقا می‌دهد. به عنوان یک نقال زن که در کشورهای زیادی اجرا کرده‌ام، تلاش می‌کنم زبان داستان‌هایی که انتخاب می‌کنم را با زمینه فرهنگی هر مخاطب سازگار کنم تا ارتباط و درک بهتری ایجاد کنم.”
در یک ابتکار فرهنگی دیگر برای نوروز، موزه انسان‌شناسی در بوداپست سفره‌ای از پارچه‌های قالمکار (پارچه‌های چاپی بلوکی) از دوره قاجار را به نمایش گذاشت.
بهاره جهان‌دوست از هفت سالگی در تئاتر فعالیت داشته و با نقال مشهور ایرانی، مرشد ولی‌الله ترابی، آموزش دیده است. او با استفاده از روش سنتی نقالی، در کشورهای چین، فرانسه، مجارستان، هند، ایتالیا، روسیه و ترکیه اجرا کرده است.
او بیان کرد: “من به طور عمومی داستان‌های حماسی را از ادبیات کلاسیک و متون فولکلور روایت می‌کنم. این داستان‌ها محبوب و شناخته‌شده هستند و در سراسر ایران مورد تقدیر قرار می‌گیرند. برجسته‌ترین و معروف‌ترین اثر ادبی فارسی، شاهنامه است. این اثر منبعی بسیار غنی از داستان‌های بی‌شماری است که هم شامل عشق و هم تراژدی می‌شود. من داستان‌ها را با استفاده از بدنم روایت می‌کنم: با حرکات و gesticulation. آنچه من انجام می‌دهم، آموزش می‌دهد، سرگرم می‌کند و تخیل و روح مردم را زنده می‌کند. من از دیدن افرادی که تحت تأثیر داستان‌هایی که اجرا می‌کنم قرار می‌گیرند، شادی عمیق تجربه می‌کنم.”
عکس: نقال ایرانی و راوی شاهنامه بهاره جهان‌دوست در حال اجرای نقالی در بوداپست، مجارستان.
