ایران توافق‌نامه‌ای در زمینه منابع ژنتیکی و دانش سنتی امضا کرد

ایران به‌طور رسمی به پیمان منابع ژنتیکی و دانش سنتی مرتبط پیوسته و به عنوان چهل و دومین امضا کننده این توافقنامه بین‌المللی شناخته می‌شود. این پیمان در تاریخ 24 مه 2024 تصویب شد و پس از دو دهه مذاکرات فشرده به نتیجه رسید.

علی بحرینی، سفیر و نماینده دائم ایران در دفتر سازمان ملل در ژنو، این پیمان را روز جمعه در مقر سازمان جهانی مالکیت معنوی (WIPO) امضا کرد. این پیمان پس از تصویب یا پیوستن 15 کشور به آن به مرحله اجرایی درخواهد آمد.

ایران با توجه به تنوع زیستی غنی و میراث عمیق خود در دانش سنتی، نقشی فعال در شکل‌دهی به این پیمان و تصویب نهایی آن ایفا کرده است. این پیمان، نخستین توافقنامه بین‌المللی است که به بررسی ارتباط بین مالکیت معنوی و منابع ژنتیکی می‌پردازد.

• هدف این پیمان بهبود کارایی، شفافیت و کیفیت سیستم‌های پتنت در رابطه با منابع ژنتیکی و دانش سنتی مرتبط است.
• یکی از ویژگی‌های کلیدی این پیمان، الزام متقاضیان پتنت به افشای منبع مواد ژنتیکی مورد استفاده است که از اعطای پتنت‌های اشتباه برای اختراعاتی که به دلیل ورودی‌های سنتی افشا نشده نوآوری ندارند، جلوگیری می‌کند.

این توافقنامه تاریخی پاسخگوی نگرانی‌های طولانی‌مدت کشورهای در حال توسعه و جوامع بومی در مورد استفاده غیرمجاز و استثماری از منابع ژنتیکی آن‌ها است. ایران همچنین دارای مقررات قانونی داخلی متناسب با این پیمان است که شامل الزامات افشا طبق قانون مالکیت صنعتی 2024 آن می‌باشد.

این پیمان نه تنها به حفظ تنوع زیستی کمک می‌کند بلکه موجب تقویت حقوق جوامع بومی و جلوگیری از بهره‌برداری‌های نادرست از منابع ژنتیکی آنها خواهد شد. به‌علاوه، انتظار می‌رود که این توافقنامه، همکاری‌های بین‌المللی در زمینه تحقیقات و توسعه پایدار را نیز تسهیل کند.

ایران با پیوستن به این پیمان، به جامعه جهانی اعلام کرده است که به حفاظت از منابع ژنتیکی و دانش سنتی خود متعهد است. این اقدام نشان‌دهنده اراده ایران برای همکاری با سایر کشورها در زمینه‌های علمی و تحقیقاتی است.

با توجه به اهمیت این پیمان، انتظار می‌رود که کشورهای بیشتری به آن ملحق شوند و در راستای حفظ منابع ژنتیکی و بهبود سیستم‌های حقوق مالکیت معنوی گام بردارند. این پیمان می‌تواند به عنوان الگویی برای سایر کشورها باشد که در تلاشند تا از منابع طبیعی و دانش سنتی خود به‌درستی محافظت کنند.

در نهایت، پیوستن ایران به پیمان منابع ژنتیکی و دانش سنتی، گامی مهم در راستای تحقق اهداف توسعه پایدار و حفاظت از تنوع زیستی است. با این اقدام، ایران به‌عنوان کشوری پیشرو در زمینه حقوق مالکیت معنوی و حفاظت از منابع طبیعی به جهانیان معرفی می‌شود.