بحران گسترده ترک تحصیل در ایران: فقر و ناکامی‌های سیستم آموزشی مسئولند
آمار نگران‌کننده‌ای در مورد ترک تحصیل دانش‌آموزان در ایران توسط رزوان حکیم‌زاده، معاون وزیر آموزش و پرورش کشور، منتشر شده است که چالش‌های عمیق موجود در سیستم آموزشی را نشان می‌دهد. در تاریخ ۵ فوریه، حکیم‌زاده اعلام کرد که تقریباً 169,000 کودک ایرانی از مدرسه ابتدایی خارج شده‌اند.
به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا، حکیم‌زاده بیان کرد که 168,881 دانش‌آموز قبل از اتمام کلاس ششم، از تحصیل انصراف داده‌اند و 71,061 دانش‌آموز کلاس اول نیز قادر به ادامه تحصیل نبوده‌اند. او همچنین افزود که در مقطع ابتدایی، 76,175 دانش‌آموز به عنوان ترک تحصیل شناسایی شده‌اند که از این تعداد تنها 24,849 نفر از ابتدای سال تحصیلی به سیستم آموزشی بازگشته‌اند.
در طول شش سال گذشته، دولت تنها موفق به شناسایی و بازگشت 15,680 دانش‌آموز به مدرسه شده است که این نشان‌دهنده تأثیر محدود مداخلات دولتی است. در عین حال، بیش از 9.22 میلیون دانش‌آموز برای سال تحصیلی جدید در مدارس ابتدایی ثبت‌نام کرده‌اند که از این تعداد تقریباً 438,000 نفر، معادل پنج درصد، اتباع خارجی هستند.
حکیم‌زاده همچنین به نگرانی‌ها در مورد ازدحام کلاس‌ها اشاره کرد و اعلام کرد که 6,047 کلاس در سرتاسر کشور بیش از 40 دانش‌آموز دارند، که این مسئله به شدت بر کیفیت آموزش تأثیر می‌گذارد.
کودکان خیابانی و بحران آموزش
علی ربیعی، مشاور ارشد رئیس‌جمهور ایران، نگرانی‌های مشابهی را ابراز کرد و گفت که تقریباً 49 درصد از کودکان کار و خیابانی ایران از مدرسه خارج هستند. به گفته او، 21 درصد از این کودکان از سوءتغذیه رنج می‌برند و در معرض خطر بالای بیماری‌های عفونی و غیرعفونی در آینده قرار دارند.
ربیعی به انتقاد از ناکامی دولت در رسیدگی به بحران پرداخت و آن را ناشی از ناکارآمدی‌های اداری و عدم هماهنگی بین نهادها دانست. او وضعیت را نتیجه «آزار ساختاری، غفلت اداری و سیاست‌های کوته‌بینانه» توصیف کرد که به راه‌حل‌های ناکارآمد و بی‌توجهی بیشتر کودکان آسیب‌پذیر به سیستم آموزشی منجر شده است.
فقر: علت اصلی ترک تحصیل
یکی از عوامل اصلی بحران ترک تحصیل، مشکلات اقتصادی است. برای بسیاری از خانواده‌ها در اقشار کم درآمد، کار کودکان به یک ضرورت برای بقا تبدیل شده است. روزنامه دولتی خراسان در گزارشی در تاریخ ۱ اوت ۲۰۲۴ به این واقعیت اذعان کرد و نوشت: «درد معیشت و فقر از مهمترین عوامل ترک تحصیل هستند.»
با افزایش نرخ تورم و وخیم‌تر شدن وضعیت اقتصادی، خانواده‌هایی که در تلاش برای تأمین معاش هستند، غالباً درآمد فوری را نسبت به تحصیل اولویت می‌دهند و کودکان را به بازار کار سوق می‌دهند. ناکامی سیاست‌های دولتی در رسیدگی به این چالش‌های اجتماعی و اقتصادی همچنان بحران ترک تحصیل را تشدید می‌کند و ده‌ها هزار کودک را بدون دسترسی به آموزش و آینده‌ای روشن رها می‌کند.
مگر اینکه اصلاحات سیستمی و تدابیر اقتصادی هدفمند معرفی شود، جمعیت رو به رشد کودکان خارج از مدرسه در ایران تنها افزایش خواهد یافت و شکاف بین جوامع مرفه و محروم را بیشتر خواهد کرد و چرخه فقر را برای نسل‌های آینده عمیق‌تر خواهد کرد.
