تقدیر سفیر ایران در ارمنستان از تجکنوریان به خاطر اجرای اپرای “رستم و سهراب” در ایروان
در روابط فرهنگی ایران و ارمنستان، اجرای اپرای “رستم و سهراب” به کارگردانی لوریس چکناووریان در ایروان، یک رویداد مهم و تاریخی به شمار می‌آید. این اپرا بر اساس داستان‌های شاهنامه فردوسی سروده شده و مورد تحسین قرار گرفته است. در ادامه به بررسی جزئیات این رویداد فرهنگی خواهیم پرداخت.
سفیر جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان، مهدي سبحانی، از لوریس چکناووریان، موسیقیدان و رهبر ارکستر مشهور ایرانی-ارمنی، به خاطر اجرای موفق اپرای “رستم و سهراب” در ایروان قدردانی کرد. این اپرا در تئاتر ملی اپرا و باله ارمنستان در حضور مقام‌های ارمنی و ایرانی، شخصیت‌های فرهنگی و هنری، و علاقه‌مندان اجرا شد. گزارش‌های Honaronline نشان می‌دهد که این کنسرت گالا ابتدا در تاریخ ۲۲ مارس برگزار شد و یک هفته بعد برای سه شب، از ۳۱ مارس تا ۲ آوریل، به روی صحنه رفت.
در سخنرانی خود، سبحانی اجرای “رستم و سهراب” در ایروان را یک رویداد تاریخی در روابط فرهنگی ایران و ارمنستان توصیف کرده و از چکناووریان به خاطر دستاوردهای برجسته‌اش در فرهنگ و هنر تشکر کرد. او چکناووریان را به عنوان یک پل فرهنگی بین ایران و سایر کشورها و ملل در سطح جهانی معرفی کرد.
اجرا با همکاری مشترک بین اپرای ملی ارمنستان و سفارت ایران در ایروان برگزار شد. نخستین اجرای اپرای دو قسمتی “رستم و سهراب” با حضور وزیر آموزش، علم، فرهنگ و ورزش جمهوری ارمنستان، ژانا آندریاسیان، و معاونان او دانیل دانیلیان و آرتور مارتیرسیان برگزار شد. وزیر همچنین با استاد لوریس چکناووریان و هنرمندان این اجرا دیدار کرده و به آنها بابت نخستین اجرا تبریک گفت.
چکناووریان در مورد اثر خود گفت: “من از کودکی به داستان رستم و سهراب علاقه‌مند بودم. همیشه می‌خواستم اپرایی بنویسم، اما توانایی‌اش را نداشتم. از آکادمی وین فارغ‌التحصیل شدم، به ایران برگشتم و پروژه را در سال ۱۹۶۱ آغاز کردم. ایده این اپرا ۶۵ سال پیش شکل گرفت و اکنون ۶۵ سال بعد به صحنه رفته است.”
او همچنین افزود: “من هشت نسخه نوشتم. وقتی شروع به نوشتن به زبان فارسی کردم، احساس کردم که باید آن را به یک استاد بزرگ ارائه دهم. در آن زمان، قصد داشتم به استراسبورگ بروم تا با کارل اورف، آهنگساز معروف، دیدار کنم. وقتی او چند بخش از اپرا را شنید، پیشنهاد کرد که در استراسبورگ بمانم تا آن را تمام کنم. من یک دانشجو بودم و نمی‌توانستم بمانم، اما او گفت که هزینه‌های یک سال در استراسبورگ تأمین شده است. او گفت: ‘برو، بنشین و اپرا را بنویس.’ این شگفت‌انگیز نیست؟”
چکناووریان به چالش‌های این اپرا اشاره کرده و گفت: “این اپرا چالش‌برانگیز بود. من نسخه کنسرتی آن را چندین بار در وین، انگلیس، مکزیک و ارمنستان اجرا کرده‌ام، اما هرگز به صحنه نرفته بود. خوشحالم که اکنون در حال اجراست.”
این آهنگساز از فولکلور و موسیقی سنتی ایران در اپرا استفاده کرده است. او گفت: “از کودکی به داستان‌های شاهنامه ابوالقاسم فردوسی علاقه‌مند بوده‌ام. شاهنامه تنها یک کتاب نیست؛ بلکه تاریخ ملی ایران است و تمام مردم ایران افسانه رستم و سهراب را می‌شناسند.”
چکناووریان بر این باور است که فردوسی (۹۴۰-۱۰۲۰) بزرگ‌ترین شاعر جهان است و هر آنچه در آثار ویلیام شکسپیر (۱۵۶۴-۱۶۱۶) یافت می‌شود، در آثار فردوسی نیز وجود دارد.
لوریس چکناووریان، ۸۷ ساله و متولد بروجرد، یکی از شناخته‌شده‌ترین شخصیت‌های فرهنگی در ارمنستان و ایران است. به عنوان یکی از رهبران ارکسترهای نسل خود، او ارکسترهای بین‌المللی را در سرتاسر جهان رهبری کرده و بارها در رویدادهای مختلف موسیقی جوایز متعددی کسب کرده است.
چکناووریان به عنوان یک آهنگساز، شش اپرا، پنج سمفونی، آثار کرال، موسیقی اتاق، موسیقی باله، آثار پیانو و آواز، کنسرتوهایی برای پیانو، ویولن، گیتار، ویولنسل و پپی (لوت چینی) و همچنین موسیقی برای فیلم‌های مستند و سینمایی نوشته است.
آثار او توسط ارکسترهای بزرگی مانند ارکستر سمفونیک لندن، ارکستر فیلارمونیک لندن، ارکستر هاله، ارکستر فیلارمونیک هلسینکی، ارکستر سمفونیک آمریکا در نیویورک، ارکستر سمفونیک تهران، ارکستر سمفونیک ژوهانسبورگ، ارکستر سمفونیک حیفا، ارکستر سمفونیک مکزیک و ارکستر مجلسی انگلیس اجرا شده است.
از سال ۲۰۰۹ تا کنون، چکناووریان به کار بر روی آهنگسازی ادامه داده و همچنین به نقاشی و نوشتن داستان‌های کوتاه پرداخته است. از جمله آثار اخیر او می‌توان به اپراهای “زهاک” (لیبرتو بر اساس شاهنامه فردوسی) و “مولانا و شمس تبریزی” (لیبرتو بر اساس شعرهای رومی) و همچنین اپرای اتاقی “آخرین ساعت صادق هدایت” (لیبرتو بر اساس “بوف کور” و آثار دیگر شاعر ایرانی صادق هدایت) اشاره کرد.
دیگر آثار او شامل کنسرتوی دوم برای ویولن و ارکستر اتاقی، اثری برای پیانو solo به نام “۱۹۱۵”، و دو سوئیت سمفونیک بزرگ: “کوروش بزرگ” درباره پادشاه باستانی ایران و “تختی” که به کشتی‌گیر مشهور ایرانی تقدیم شده است.
