تهدیدات نشست زمین، مطالعه‌ای جدید درباره میدان ثبت جهانی یونسکو در اصفهان را به راه انداخت!
مقامات اصفهان قصد دارند یک مطالعه جامع جهت ارزیابی میزان فرونشست زمین در میدان جهانی نقش جهان که به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شده، انجام دهند. این اقدام با نگرانی‌های فزاینده‌ای همراه است که نشان می‌دهد این پدیده در حال تهدید برخی از گرانبهاترین میراث‌های معماری ایران است.
به گفته امیر کرم‌زاده، مدیر کل اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان، یک قرارداد پژوهشی به ارزش ۲۰ میلیارد ریال (تقریباً ۲۲,۰۰۰ دلار) برای نظارت و ارزیابی نرخ فرونشست در این سایت تاریخی امضا شده است.
میدان نقش جهان، یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین میدان‌های جهان، میزبان چندین بنای دوره صفوی در قرن ۱۷ است، از جمله:
- مسجد امام (که به‌طور اصلی به نام مسجد شاه معروف است)
- مسجد شیخ لطف‌الله
- کاخ علی قاپو
کرم‌زاده در مصاحبه‌ای با ایرنا گفت: “این مطالعه هدفش ارائه راهکارهایی برای کاهش تأثیرات فرونشست زمین بر روی میدان نقش جهان و بناهای اطراف است.”
او همچنین اشاره کرد که این مشکل فراتر از میدان نقش جهان است و بر روی سایر سازه‌های تاریخی در شهر نیز تأثیر دارد. نظارت منظم بر اثرات فرونشست نیز بر روی آثار مهم میراثی مانند:
- مسجد جامع عباسی
- مسجد شیخ لطف‌الله
- کاخ علی قاپو
تازه‌ترین داده‌ها از سوی سازمان زمین‌شناسی ایران نشان می‌دهد که اصفهان در حال تجربه فرونشست زمین با نرخ متوسط نگران‌کننده‌ای بین ۱۵ تا ۱۸ سانتیمتر در سال است.
کارشناسان علت اصلی این بحران را به برداشت بیش از حد آب‌های زیرزمینی در دشت بُرخار نسبت می‌دهند که ناشی از کمبود مزمن آب و جریان ناکافی رودخانه زاینده‌رود است.
کرم‌زاده تأیید کرد که جلسات ویژه‌ای با مقامات ملی، از جمله وزیر میراث فرهنگی، رئیس سازمان برنامه و بودجه ایران، و سازمان مدیریت بحران کشور برگزار شده تا بر فوریت تهدیدهای احتمالی تأکید شود و درخواست تأمین بودجه اختصاصی صورت گیرد.
او گفت: “یک رویکرد ملی ضروری است” و افزود که پیشنهادات بودجه‌ای در حال حاضر تحت بررسی دفتر مدیریت بحران استان و وزارت میراث فرهنگی برای جبران خسارت‌های ناشی از فرونشست قرار دارد.
کارشناسان محیط‌زیست همچنان هشدار می‌دهند که برداشت بیش از حد آب‌های زیرزمینی و مسدود کردن جریان آب از رودخانه تاریخی زاینده‌رود ممکن است تهدیدهایی را برای اصفهان ایجاد کند و خطرات را افزایش دهد.
شهر باستانی اصفهان که همچنین به عنوان مرکز استان شناخته می‌شود، در تقاطع مسیرهای تجاری شمال-جنوب و شرق-غرب ایران واقع شده است. این شهر در دوره صفوی به اوج شکوفایی خود رسید و در زمان شاه عباس بزرگ، پایتخت ایران شد.
اصفهان به عنوان یک مرکز بین‌المللی تجارت و دیپلماسی در ایران شناخته می‌شد و امروزه به دلایل خوبی به عنوان یکی از مقاصد برتر گردشگری ایران محسوب می‌شود. این شهر پر از شگفتی‌های معماری است، از جمله:
- ساختمان‌های اسلامی بی‌نظیر
- بازارها
- موزه‌ها
- باغ‌های ایرانی
- بلوارهای درختی
این شهر مکانی مناسب برای پیاده‌روی، گم شدن در بازارهای پیچ در پیچ، خوابیدن در باغ‌های زیبا و ملاقات با مردم است.
ضرب‌المثل فارسی “اصفهان نصف جهان است” (اصفهان نیمه دنیا است) نمایانگر اهمیت فرهنگی و تاریخی این شهر است.
