توانمندی‌های دفاعی ایران: ایجاد بازدارندگی مطمئن و قوی
در آستانه دور جدید مذاکرات هسته‌ای بین ایران و ایالات متحده، همچنان شاهد بیانیه‌های اغراق‌آمیز رهبران و مقامات رژیم صهیونیستی علیه ایران هستیم. رژیم جنایتکار اسرائیل، که تاریخچه‌ای از فاجعه‌های حقوق بشری، از جمله کشتار کودکان بی‌گناه و جنایات علیه بشریت دارد، اکنون با تهدید به حمله نظامی به زیرساخت‌های هسته‌ای ایران، تنش‌ها را با جمهوری اسلامی ایران افزایش داده است. در این شرایط، این سوال پیش می‌آید که آیا رژیم صهیونیستی توانایی تخریب زیرساخت‌های دفاعی و هسته‌ای ایران را دارد؟ و اگر چنین اشتباهی مرتکب شود، چه پاسخی از ایران خواهد گرفت؟
این موضوع نیازمند بررسی دقیق توانایی‌های نظامی دو طرف و همچنین ضرورت آمادگی استراتژیک و پاسخ احتمالی ایران است. جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از بازیگران اصلی صحنه نظامی غرب آسیا، جایگاه قابل توجهی در رتبه‌بندی قدرت نظامی در سطح آسیا و بین‌المللی دارد. با وجود محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها و کمبود بودجه دفاعی، ایران با قدرت موشکی، صنایع دفاعی بومی و موقعیت استراتژیک منحصر به فرد، هنوز یکی از قطب‌های نظامی منطقه و جهان به شمار می‌آید.
اما ایران در میان کشورهای جهان و آسیا چه جایگاهی دارد و نقاط قوت دفاعی و نظامی آن چیست؟ برای آگاهی بیشتر، به بررسی وضعیت نظامی ایران خواهیم پرداخت.
طبق گزارشی که توسط موسسه آمریکایی Global Firepower (GFP) منتشر شده و به سالانه مقایسه و رتبه‌بندی قدرت نظامی کشورهای جهان می‌پردازد، ایران در سال 2023 به عنوان یکی از قدرت‌های نظامی منطقه غرب آسیا شناخته شده است. این گزارش نشان می‌دهد که ایران از نظر قدرت نظامی، برتری قابل توجهی نه تنها در مقایسه با رژیم صهیونیستی بلکه همچنین در مقایسه با کشورهایی مانند عربستان سعودی و پاکستان دارد. جمهوری اسلامی ایران در زمینه بازدارندگی نظامی در آسیا در جایگاه هفتم قرار دارد، در حالی که کشورهای روسیه، چین و هند در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند. همچنین، طبق این گزارش، ایران در زمینه قدرت نظامی، هم برتری دارد و هم از کشورهای مانند پاکستان و عربستان سعودی بالاتر است.
- بودجه نظامی ایران: یک‌سوم کشورهای منطقه غرب آسیا است.
مطالعات نشان می‌دهند که این کشورها بزرگترین تولیدکنندگان و خریداران سلاح‌های نظامی در منطقه هستند و قدرت خود را بر اساس این نیرو تعریف می‌کنند. برای مثال، طبق این موسسه، بودجه نظامی عربستان سعودی در سال 2020 به تنهایی به 56 میلیارد دلار رسید. علاوه بر این، بودجه دفاعی هند در همان سال 61 میلیارد دلار بود.
بودجه دفاعی رژیم صهیونیستی برای سال 2025: در سوم نوامبر 2024، کابینه اسرائیل پیشنهاد بودجه جنجالی 2025 را تصویب کرد که در آن مجبور به افزایش مالیات و کاهش هزینه‌های دیگر برای پوشش هزینه‌های جنگ شده است. این بودجه شامل افزایش مالیات‌ها و کاهش هزینه‌ها برای تأمین هزینه‌های جنگ در غزه است، جنگی با نتیجه نامشخص که وارد سال دوم خود شده و صهیونیست‌ها هنوز خواهان پایان آن هستند.
رژیم صهیونیستی مجبور شده است تا هزینه‌های نظامی خود را به میلیاردها دلار افزایش دهد تا هزینه‌های جنگ‌های غزه و لبنان را پوشش دهد، در حالی که بخش بزرگی از اقتصاد رژیم اسرائیل به دلیل کمبود نیروی کار به شدت کاهش یافته است.
در همین ایام، وزیر دارایی اسرائیل، بزالل اسموتریچ، در بیانیه‌ای اعلام کرد: “هدف اصلی بودجه 2025 حفظ امنیت کشور و دستیابی به پیروزی در تمام جبهه‌هاست، در حالی که در عین حال قدرت اقتصاد اسرائیل را حفظ کنیم.”
نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو نیز گفته است که بودجه دفاعی ممکن است بیشتر افزایش یابد، یا با اضافه کردن پول به بودجه قبل از تأیید آن توسط پارلمان در ژانویه یا از طریق یک بودجه تکمیلی که بعداً تأیید خواهد شد. اسموتریچ قبلاً گفته بود که بودجه نظامی برای سال 2025 باز نخواهد بود، اگرچه هزینه‌های آن در سال 2025 به 102 میلیارد شیکل (27.5 میلیارد دلار) خواهد رسید.
رهبر سابق رژیم اسرائیل و رهبر اصلی اپوزیسیون، یائیر لاپید، به این بودجه حمله کرد و گفت که این بودجه هزینه‌های سالانه هر خانواده در رژیم اسرائیل را 20,000 شیکل افزایش خواهد داد.
رهبران اپوزیسیون بر این باورند که این بودجه که هزینه‌ها را برای جریانات افراطی ائتلاف راست‌گرای نتانیاهو حفظ می‌کند، به معیشت صهیونیست‌ها آسیب می‌زند.
رتبه‌بندی قدرت نظامی ایران در آسیا و جهان
رتبه‌بندی قدرت نظامی ایران در آسیا و جهان بستگی به عوامل مختلفی دارد، از جمله تعداد نیروهای نظامی، بودجه دفاعی، تجهیزات نظامی، قابلیت‌های فناوری، ظرفیت صنعت دفاعی، موقعیت استراتژیک و قابلیت‌های عملیاتی. بر اساس گزارش‌ها و تحلیل‌های انجام شده توسط منابع مختلف (مانند موسسه Global Firepower) و همچنین شرایط سیاسی و اقتصادی کنونی، می‌توان موقعیت کلی قدرت نظامی ایران را ارزیابی کرد.
رتبه‌بندی قدرت نظامی ایران در جهان
- ایران معمولاً بین 13 تا 15 در جهان رتبه‌بندی می‌شود.
- تعداد نیروهای نظامی: ایران دارای نیروی نظامی فعال بین 0.5 تا 1.5 درصد جمعیت و حدود 400,000 نیروی ذخیره است.
- تجهیزات نظامی: ایران انواع مختلفی از تجهیزات نظامی، از جمله تانک‌ها، توپخانه، موشک‌های بالستیک و کروز، زیر دریایی‌ها و ناوگان هوایی دارد.
- قابلیت‌های موشکی: جمهوری اسلامی ایران یکی از قوی‌ترین کشورهای جهان در زمینه تولید و پرتاب موشک‌های بالستیک و کروز است.
- صنایع دفاعی داخلی: ایران توانسته است صنایع دفاعی بومی خود را توسعه دهد و تجهیزات نظامی مختلفی را تحت تحریم‌ها تولید کند.
- موقعیت استراتژیک: موقعیت جغرافیایی ایران در منطقه غرب آسیا و کنترل تنگه هرمز نقش مهمی در قدرت نظامی این کشور ایفا می‌کند.
- بودجه دفاعی: بودجه دفاعی ایران به مراتب کمتر از کشورهای مانند ایالات متحده، چین یا روسیه است.
رتبه‌بندی قدرت نظامی ایران در آسیا
- ایران معمولاً بین 6 تا 8 در آسیا رتبه‌بندی می‌شود.
- این رتبه‌بندی نشان می‌دهد که ایران به عنوان یکی از قدرتمندترین کشورهای نظامی در منطقه آسیا شناخته می‌شود.
نقاط قوت قدرت دفاعی و نظامی ایران
- قدرت موشکی: ایران یکی از بزرگترین و متنوع‌ترین قابلیت‌های موشکی در جهان را دارد.
- موقعیت جغرافیایی: کنترل تنگه هرمز و دسترسی به دریای خزر و خلیج فارس ایران را به یک بازیگر مهم در منطقه تبدیل کرده است.
- صنایع دفاعی داخلی: توانایی تولید تجهیزات نظامی تحت تحریم‌ها یکی از نقاط قوت ایران است.
- نیروهای نظامی متعدد: ایران دارای نیروهای نظامی (ارتش، سپاه و وزارت دفاع) است که می‌توانند در زمان بحران نقش مهمی ایفا کنند.
با وجود تمامی این ویژگی‌ها، طبق اعتراف کارشناسان و رهبران قدرت‌های جهانی، ایران به عنوان یکی از قدرت‌های نظامی در منطقه غرب آسیا و جهان شناخته می‌شود و قابلیت‌های ویژه‌ای مانند قدرت موشکی و موقعیت استراتژیک آن را به یک بازیگر مهم در صحنه بین‌المللی تبدیل کرده است.
مقایسه بودجه دفاعی ایران با کشورهای منطقه
مطالعات نشان می‌دهند که در منطقه غرب آسیا، رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی بیشترین بودجه خود را به خرید و توسعه سلاح‌های نظامی اختصاص می‌دهند. با این حال، با وجود تحریم‌های گسترده و فشارهای بین‌المللی، ایران توانسته است با بودجه‌ای کمتر از بسیاری از کشورها پیشی بگیرد.
- بودجه دفاعی ایران (2023): حدود 19 میلیارد دلار (معادل یک‌سوم بودجه کشورهای منطقه).
- بودجه دفاعی اسرائیل (2023): حدود 26 میلیارد دلار (بدون احتساب کمک نظامی آمریکا که سالانه 3.8 میلیارد دلار است).
- بودجه دفاعی عربستان سعودی (2023): حدود 57 میلیارد دلار.
- بودجه دفاعی پاکستان (2023): حدود 11 میلیارد دلار.
پیشرفتهای ایران در صنعت دفاعی
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای ایران در حوزه نظامی، توسعه صنایع دفاعی بومی و کاهش وابستگی به تجهیزات خارجی است. این موضوع در شرایط تحریم‌های بین‌المللی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
برخی از دستاوردهای کلیدی:
- موشک‌ها و سیستم‌های دفاع هوایی: ایران موفق به تولید موشک‌های بالستیک و کروز پیشرفتهای مانند خرمشهر، فاتح، ذوالفقار و شهاب شده است.
- صنایع دریایی: ایران به ساخت زیردریایی‌های مدرن مانند فاتح و قدیر و ناوشکن‌های بومی مانند دنا و سهند دست یافته است.
- پهپادها: ایران به یکی از قدرت‌های پیشرو در تولید و استفاده از پهپادهای نظامی تبدیل شده است.
- سلاح‌های سبک و سنگین: ایران توانسته انواع سلاح‌های سبک و سنگین را به صورت بومی تولید کند.
- قدرت نیروی هوایی: ایران در تولید سلاح‌های مختلف هوایی نیز موفق بوده است.
طبق سند چشم‌انداز بیست‌ساله ایران، کشور ما باید تا سال 1404 (2025) به قدرت نظامی پیشرو در منطقه غرب آسیا تبدیل شود. با توجه به تحولات اخیر و دستاوردهای صنعت دفاعی، ایران در حال حاضر در رتبه دوم منطقه پس از ترکیه قرار دارد. با این حال، با توجه به رشد قابل توجه صنعت دفاعی ایران، این هدف احتمالاً زودتر از افق زمانی تعیین شده محقق خواهد شد.
