جشنواره سه‌روزه پیری شالیار در اورامانات ثبت‌شده در یونسکو: جشن ایرانیان کرد به روایت فرهنگ و هنر

جشنواره پیر شالیار، یک جشن سنتی و فرهنگی در منطقه کوهستانی اورامانات ایران است که هر ساله با حضور کردهای ایرانی برگزار می‌شود. این جشنواره که به عنوان یک میراث جهانی یونسکو ثبت شده، به بزرگداشت شفا‌دهنده و عارف مشهور ایرانی، پیر شالیار، اختصاص دارد. امسال، این جشنواره از روز چهارشنبه تا جمعه، 31 ژانویه (10 تا 12 بهمن) برگزار شد.

جشنواره پیر شالیار که به “عروسی پیر شالیار” نیز معروف است، سالگرد ازدواج نمادین این عارف برجسته را جشن می‌گیرد و به عنوان یک رویداد معنوی، برکات باروری، رفاه و فراوانی را به سرزمین می‌آورد.

این جشنواره به طور خاص با گردهمایی و توزیع گردوها از باغ پیر شالیار در عصر سه‌شنبه آغاز شد. این مراسم به عنوان نشانه‌ای از همدلی و اشتراک اجتماعی در نظر گرفته می‌شود. پیش از طلوع آفتاب در روز چهارشنبه، کودکان روستا گردوهای برداشت شده را از خانه‌ای به خانه دیگر می‌برند و در عوض، شیرینی دریافت می‌کنند.

در صبح روز چهارشنبه، تعدادی از اهالی روستا دام‌هایی مانند گاو و گوسفند را برای قربانی کردن به نزد آرامگاه باستانی پیر شالیار می‌آورند. غذاهای سنتی تهیه شده از این گوشت سپس بین شرکت کنندگان توزیع می‌شود که روحیه جمعی جشنواره را تقویت می‌کند.

روایات می‌گویند که در زمان‌های قدیم، شاه‌بهار خاتون، دختر محبوب شاه بخارا، به طرز معجزه‌آسا توسط پیر شالیار شفا یافت و در عوض، اجازه ازدواج با او را پیدا کرد.

در طول سه روز برگزاری این جشنواره، اکثریت اهالی منطقه از روال روزمره خود دست می‌کشند تا به طور کامل به جشن‌ها بپردازند. نغمه‌های عرفانی سنتی، نمایش‌های فولکلور و دعاها فضای جشن را پر می‌کند و اهالی و زائران از مناطق مختلف کردستان برای بزرگداشت یاد پیر شالیار گرد هم می‌آیند. قدرت‌های شفا‌بخش و تأثیر معنوی او بر نسل‌های گذشته، باعث ادامه این سنت و مراسم شده است.

• مردم از خانه‌های پلکانی خود، که حیاط یکی بر بام دیگری است، خارج می‌شوند تا این مراسم را مشاهده کنند.
• در این مراسم، درویشان منطقه جمع می‌شوند و در حالی که طبل محلی، دَف، نواخته می‌شود، موهای بلند خود را در هوا تکان می‌دهند و آواز می‌خوانند و می‌رقصند.

جشنواره پیر شالیار به عنوان یک عنصر از میراث فرهنگی ناملموس ایران در سال 2018 به رسمیت شناخته شد و همچنان به عنوان نماد قدرتمندی از هویت کردی و سنت‌های معنوی شناخته می‌شود.

منطقه اورامانات که به ثبت یونسکو رسیده، از دیرباز مهد هنر و فرهنگ کردی بوده است. این روستا در دامنه شیب‌دار شهرستان سروآباد واقع شده و خانه‌هایش به صورت ردیف‌های متراکم و پلکانی ساخته شده‌اند، به گونه‌ای که بام هر خانه حیاط خانه بالایی را تشکیل می‌دهد و این ویژگی به جذابیت آن می‌افزاید.