درگذشت حسن کامشاد، نویسنده و مترجم ایرانی، در سن 100 سالگی
حسن کامشاد، نویسنده و مترجم ایرانی، روز پنجشنبه در سن ۱۰۰ سالگی درگذشت. او یکی از شخصیت‌های برجسته ادبیات فارسی و مترجمانی بود که تأثیر زیادی بر گسترش ادبیات و فلسفه در ایران داشت. در این مقاله به زندگی، دستاوردها و تأثیرات او بر ادبیات و فلسفه ایرانی خواهیم پرداخت.
حسن کامشاد در اصفهان به دنیا آمد و مدرک کارشناسی خود را در رشته حقوق از دانشگاه تهران دریافت کرد. پس از اتمام تحصیلاتش در سال ۱۹۴۸، به استخدام شرکت نفت درآمد و به منطقه غنی از نفت در جنوب ایران منتقل شد. این آغاز مسیری بود که او را به یکی از مهم‌ترین چهره‌های ادبیات فارسی تبدیل کرد.
در سال ۱۹۵۴، ابراهیم گلستان، فیلمساز و شخصیت ادبی، شرایطی را فراهم کرد تا کامشاد تدریس زبان فارسی را در دانشگاه کمبریج آغاز کند. در کنار تدریس، او به تحصیلات خود ادامه داد و موفق به کسب دکتری در ادبیات فارسی از دانشگاه کمبریج شد. پس از فارغ‌التحصیلی، او به عنوان عضو هیئت علمی در همان دانشگاه به تدریس زبان فارسی ادامه داد و همچنین به عنوان استاد مهمان در دانشگاه کالیفرنیا فعالیت کرد.
پس از بازنشستگی و به توصیه صادق چوبک، نویسنده ایرانی که او نیز زمانی در شرکت نفت کار کرده بود، کامشاد دوباره به کار ترجمه روی آورد. او چند سال پیش از بازنشستگی، کار ترجمه را آغاز کرده بود. او در این باره گفته بود: “وقتی به مسجد سلیمان منتقل شدم، کتاب ‘شهروند تام پین’ (نوشته هوارد فاست) را ترجمه کردم و منتشر شد.”
اولین کتابی که او به گفته خودش “جدی” ترجمه کرد، کتاب “تاریخ چیست؟” نوشته ای. اچ. کار بود که در دهه ۱۹۷۰ توسط انتشارات خوارزمی منتشر شد. درباره انتخاب این کتاب، او گفته بود: “من نویسنده کتاب را می‌شناختم. در کلاس‌های او در کمبریج شرکت کرده بودم.”
پس از ترجمه کتاب‌هایی که به فلسفه تاریخ پرداخته بودند، کامشاد به تاریخ فلسفه و در نهایت به خود فلسفه علاقه‌مند شد. اولین کتاب او در این زمینه، ترجمه “جهان سوفی” نوشته یورستین گاردر بود که در سال ۱۹۹۶ توسط انتشارات نیلوفر منتشر شد. این کتاب در ایران به سرعت به پرفروش‌ترین کتاب تبدیل شد.
شور و شوق عمومی برای “جهان سوفی” ناشی از این بود که این یک رمان فلسفی است که روایت و محتواهای فلسفی را ترکیب کرده و موضوع را به زبانی ساده برای یک دختر ۱۵ ساله ارائه می‌دهد.
او سپس کتاب‌های “پوکرفیلتگنشتاین” نوشته دیوید ادموندز و “داستان فلسفه” نوشته برایان مگی را ترجمه کرد که هر دو به مانند “جهان سوفی”، تاریخ فلسفه و نظریه‌های فلسفی را به زبان ساده توضیح می‌دهند.
علاوه بر ترجمه، کامشاد چندین اثر اصلی نیز منتشر کرد که در آن‌ها به بررسی تاریخ نثر مدرن فارسی و زندگی خود پرداخته است. مهم‌ترین این آثار، کتاب *بنیان‌گذاران نثر مدرن فارسی* است که ترجمه پایان‌نامه دکتری او است.
در این کتاب، او به برخی از اولین ترجمه‌هایی که در دوران قاجار انجام شده اشاره می‌کند و به چند مورد از آن‌ها، مانند ترجمه “هزار و یک شب” توسط عبداللطیف تاسوجی، به عنوان “بسیار روان و زیبا” اشاره می‌کند. اما او به‌طور کلی اعتقاد داشت که “بهترین ترجمه‌ها در دوران زندگی ما انجام شده‌اند.”
در زمینه ادبیات، کامشاد ترجمه‌های محمد غازی را بهترین می‌دانست و در حوزه فلسفه، او ترجمه‌های عزت‌الله فولادوند را به عنوان بهترین‌ها معرفی کرد.
در نهایت، میراث حسن کامشاد به عنوان یک مترجم و نویسنده در تاریخ ادبیات فارسی باقی خواهد ماند و تأثیر او بر نسل‌های آینده در زمینه‌های ادبی و فلسفی غیرقابل انکار است.
