روز جهانی پرندگان مهاجر: تأکید بر ایجاد جوامع دوستدار پرندگان

روز جهانی پرندگان مهاجر (WMBD) که هر ساله در تاریخ‌های 20 اردیبهشت و 19 مهر برگزار می‌شود، با هدف افزایش آگاهی در مورد چالش‌های فراوانی که پرندگان مهاجر به دلیل فعالیت‌های انسانی، از جمله توسعه شهری، با آن مواجه هستند، تأسیس شده است. این روز به هدفی مشترک و جهانی برای حفظ زیستگاه‌ها و رفاه پرندگان مهاجر اختصاص دارد.

تم امسال، «فضاهای مشترک: ایجاد شهرها و جوامع دوستدار پرندگان» است که بر نیاز فوری به ایجاد شهرهای دوستدار پرندگان تأکید دارد. این تم به ترکیب بینش‌های علمی و اقدام‌های عملی برای حمایت از این موجودات شگفت‌انگیز پرداخته است.

هدف این روز، ایجاد و سازگاری محیط‌هایی است که از جمعیت‌های پرندگان مهاجر در تمامی جوامع، از شهرهای شلوغ گرفته تا روستاهای کوچک، حمایت کند. این رویداد از همه بخش‌ها، از جمله دولت‌های ملی و محلی، کسب‌وکارها، گروه‌های اجتماعی و افراد در سطح جهانی، اقدام به عمل را تشویق می‌کند.

WMBD 2025 بر این نکته تأکید دارد که هر جامعه‌ای، چه شهری و چه روستایی، می‌تواند نقش مهمی در حمایت از پرندگان مهاجر ایفا کند. با برنامه‌ریزی شهری مناسب و پذیرش شیوه‌های دوستدار پرندگان مانند ایجاد زیستگاه‌های سالم، کاهش آلودگی و جلوگیری از برخورد با شیشه‌ها و سایر اشیاء ساخته شده، جوامع می‌توانند به طور قابل توجهی به رفاه پرندگان مهاجر کمک کنند.

توسعه شهری و محیط‌های ساخته شده اگر به درستی مدیریت نشوند، تهدیدهای جدی برای این پرندگان به وجود می‌آورند، منجر به از دست رفتن زیستگاه‌ها و افزایش خطر برخوردهای مرگبار با ساختمان‌ها و شیشه‌ها می‌شوند.

از طریق برنامه‌ریزی مناسب برای توسعه پایدار شهری که از گسترش بی‌رویه و تخریب زیستگاه‌ها جلوگیری می‌کند و همچنین همکاری با همسایگان، مدارس و سازمان‌های محلی، همه می‌توانند از پرندگان محافظت کنند و آگاهی درباره اهمیت آن‌ها برای سلامت سیاره و اکوسیستم‌های آن را افزایش دهند.

با بازگرداندن طبیعت به شهرهای خود و همکاری با یکدیگر، شهروندان و مقام‌های منتخب می‌توانند به حفظ محیط‌های طبیعی کمک کنند و تأثیرات منفی شهرنشینی را بر تنوع زیستی کاهش دهند.

ایران؛ توقفگاه مهم پرندگان مهاجر

ایران از نظر میزبانی پرندگان مهاجر در فصل زمستان، مهم‌ترین کشور در غرب آسیا به شمار می‌رود. به گفته یکی از مقامات سازمان محیط زیست، هر سال حدود دو میلیون پرنده به ایران پرواز می‌کنند تا زمستان را در تالاب‌های این کشور سپری کنند.

ایران با دارا بودن تالاب‌ها، مخازن و منابع آبی متنوع، میزبان میلیون‌ها پرنده مهاجر در هر سال است. این کشور به عنوان مهم‌ترین توقفگاه پرندگان مهاجر در مسیر پرواز خود از سیبری به نیل شناخته می‌شود، به طوری که 16 درصد از آن‌ها انتخاب می‌کنند که زمستان را در این کشور بگذرانند.

گروه‌های متنوعی از پرندگان مهاجر به این کشور پرواز می‌کنند و بیش از 160 گونه پرنده آبی و کنار آبی در ایران شناسایی شده است که عدد قابل توجهی به شمار می‌آید.

با وجود منابع محدود آبی در زیستگاه‌های داخلی کشور، بررسی روند جمعیت پرندگان مهاجر نشان می‌دهد که فراوانی و تنوع پرندگانی که به کشور وارد می‌شوند، کاهش نیافته است. با این حال، اکثریت آن‌ها به نواحی ساحلی دریای خزر و خلیج فارس پرواز کرده‌اند.

ایران در زمستان بیش از 5 درصد از پرندگان مهاجر جهان را در 450 مکان میزبانی می‌کند. به گفته اکبری، «هر سال حدود 30 تا 40 میلیون پرنده در سراسر جهان شمارش می‌شوند و آمار مربوطه در پایگاه داده سرشماری پرندگان آبزی بین‌المللی (IWC) ثبت می‌شود.»