زربافت؛ پارچه‌ای شگفت‌انگیز و فراموش‌شده از هنر ایرانی
زر بافت یکی از زیباترین و افسانه‌ای‌ترین پارچه‌های ایرانی است که روزگاری به عنوان یک پارچه مشهور جهانی شناخته می‌شد. این پارچه، که از تارهای طلا و پودهای ابریشم ساخته شده است، در حال حاضر چندان محبوب نیست و حتی میلیاردرها نیز به این پارچه شگفت‌انگیز روی نمی‌آورند.
تاریخچه تولید پارچه‌های عالی در ایران، به عنوان اولین کشوری که هنر بافندگی را توسعه داده، به دوره‌ی پارت‌ها برمی‌گردد. البته، از دوران هخامنشی پارچه‌های زیادی باقی نمانده است. با این حال، به دلیل اینکه هنر بافندگی پارچه‌های ظریف یک صنعت در حال توسعه بود، می‌توان گفت که این هنر در دوران هخامنشی نیز به خوبی پیشرفت کرده بود، همان‌طور که سایر اشکال هنر نیز پیشرفت کردند. در واقع، از دوران پارت‌ها، از نخ‌های ساخته شده از طلا در پارچه‌ها استفاده می‌شد.
این هنر در دوران ساسانی به قدری محبوب بود که رونق تجاری کشور به فروش پارچه‌های ابریشمی شگفت‌انگیز وابسته بود که به شرق دور، یعنی امپراتوری چین و غرب دور صادر می‌شد.
در دوران صفویه و به‌ویژه در زمان سلطنت شاه عباس، حدود هشتصد نفر در کارگاه متعلق به دربار مشغول به کار بودند. تجارت پارچه‌های نفیس به قدری رایج بود که در یک مقطع، شاه دستور داد که این پارچه‌ها به صورت داخلی فروخته نشوند و فقط صادر شوند.
بخش عمده‌ای از هزینه‌های جاری سیستم حکومتی با فروش زر بافت و دیگر پارچه‌های نفیس تأمین می‌شد.
امروزه، تنها تعداد بسیار محدودی کارگاه در ایران به تولید این پارچه‌های نفیس مشغول هستند. بیشتر محصولات آن‌ها بایگانی و کنار گذاشته شده‌اند و بازار خوبی برای آن‌ها وجود ندارد.
برخی از پارچه‌های عالی ایرانی که از دوران هخامنشی، ساسانی و سایر دوره‌ها به جا مانده‌اند، در موزه‌های معروف در سراسر جهان نگهداری می‌شوند.
- زر بافت: پارچه‌ای با تارهای طلا و پودهای ابریشمی.
- تاریخ بافندگی: این هنر به دوران پارت‌ها برمی‌گردد.
- دوران ساسانی: رونق تجاری وابسته به فروش پارچه‌های ابریشمی.
- دوران صفویه: کارگاه‌های فعال و صادرات پارچه‌ها.
- وضعیت کنونی: کاهش تولید و عدم بازار مناسب.
در نهایت، هنر زر بافت و پارچه‌های نفیس ایرانی بخشی از تاریخ و فرهنگ غنی ایران هستند که نیاز به توجه و حفظ دارند. با توجه به تاریخ غنی و ارزش‌های فرهنگی این پارچه‌ها، امیدواریم که نسل‌های آینده نیز به این هنر توجه داشته باشند و آن را زنده نگه دارند.
