زندگی در عصر آهن: پژوهش موزه ملی از گلهداری و شکار پرده برمیدارد
تحقیقات اخیر انجام شده توسط پژوهشگران موزه ملی ایران در مورد الگوهای بهرهبرداری از حیوانات در دوره آهن در استان گیلان، که در شمال کشور و در کنار دریای خزر واقع شده است، اطلاعات جدیدی را ارائه میدهد. این یافتهها که اوایل این هفته در سری سمینارهای موزه ملی ایران ارائه شد، شواهد مهمی درباره استراتژیهای معیشتی و روابط انسان و حیوانات در کوههای البرز غربی بین سالهای ۱۵۰۰ تا ۵۵۰ پیش از میلاد فراهم میکند.
تیم تحقیقاتی به رهبری دکتر مرجان مشکور و دکتر حسین داودی از بخش استخوانشناسی موزه ملی ایران، تحلیل دقیقی از استخوانهای حیوانات از دو سایت مهم دوره آهن – پیله قلعه و جلالیه در شهرستان رودبار گیلان – انجام دادند. این سایتهای باستانشناسی که در دهههای گذشته حفاری شدهاند، فرصت نادری برای مطالعه بقایای سکونت از دورهای که بیشتر به خاطر قبرستانهایش شناخته شده است، فراهم میآورند.
بر اساس این مطالعه، حیوانات اهلی، از جمله گوسفند، بز و گاو، پایهگذار اقتصاد محلی در هر دو سایت بودند. دکتر داودی در ارائه خود توضیح داد: “غلبه این گونهها نشاندهنده یک سیستم دامپروری خوب توسعهیافته است.” این تحقیق همچنین نقش مکمل گونههای شکار شده مانند گراز وحشی، آهو و غزال را فاش کرد که نشاندهنده یک استراتژی معیشتی مختلط است.
نکته جالب اینکه تیم پژوهشی تفاوتهای جالبی بین دو سایت کشف کرده است. در حالی که گونههای حیوانی مشترکی داشتند، نسبتها به طور قابل توجهی متفاوت بود. دکتر داودی اشاره کرد: “این الگوها احتمالاً منعکسکننده سازگاریها با شرایط زیستمحیطی محلی و تغییرات در شیوههای دامداری در طول زمان هستند.” وجود اسبها و الاغها در هر دو سایت باستانی نشاندهنده استفاده از آنها در حمل و نقل و کار روزمره است.
استخوانهای حیوانی مورد مطالعه بهعنوان بخشی از پروژه بلندمدت «نگهداری و مستندسازی مجموعههای استخوانشناسی» که در سال ۲۰۱۱ آغاز شده و به رهبری دکتر مرجان مشکور انجام میشود، بهطور دقیقی حفظ شده بودند. این تحقیق جدید بر اساس آن کار بنیادی، با استفاده از تکنیکهای تحلیلی مدرن، به درک بهتر سیستمهای اقتصادی باستانی کمک میکند.
باستانشناسان بر اهمیت چنین مطالعات بیوآرکیولوژیکی برای دوره آهن ایران تأکید میکنند، جایی که سایتهای سکونت نسبت به قبرستانها کمتر مورد مطالعه قرار گرفتهاند.
بهنظر میرسد در آینده، پژوهشگران برنامه دارند که یافتههای خود را با مطالعات جاری در مورد بقایای گیاهی و فرهنگ مادی ادغام کنند تا تصویر جامعتری از زندگی در دوره آهن در این منطقه توسعه دهند. آنها امیدوارند که کارشان الهامبخش بررسیهای مشابه در سایر سایتهای کلیدی در سرتاسر ایران باشد.
موزه ملی ایران همچنان به برگزاری سری سمینارهای خود ادامه میدهد و تحقیقاتی پیشرفته در مورد میراث فرهنگی غنی ایران را به نمایش میگذارد.