قاسم‌آباد: روستایی با رنگ و سنت‌های زنده و جذاب
دهکده قاسم‌آباد، واقع در منطقه روستایی شهرستان رودسر در استان گیلان و در جنوب دریای خزر، به زیبایی‌های طبیعی و craftsmanship معروف است. این روستا به خاطر سنت منحصر به فرد بافت چادر شب، پارچه‌ای با الگوهای هندسی و رنگارنگ که نماد میراث هنری و زندگی روزمره در شمال ایران است، شهرت دارد. چادر شب که به نام‌های چورشب یا لاوان نیز شناخته می‌شود، پارچه‌ای است که به‌طور سنتی توسط زنان با استفاده از دار قالی دستی به نام پچال بافته می‌شود. این پارچه که از پنبه، ابریشم یا پشم تهیه می‌شود، برای قرن‌ها در این منطقه مورد استفاده قرار گرفته است.
در گذشته، زنان چادر شب‌های رنگارنگ را به دور کمر خود می‌بستند در حالی که در مزارع برنج کار می‌کردند. امروزه، کاربردهای این پارچه گسترش یافته و شامل رومیزی، پرده، ملحفه و حتی عناصر مدرن در پوشاک می‌شود که نشان‌دهنده تطبیق‌پذیری این هنر جاودانه است.
الگوهای بافته شده در چادر شب‌ها معمولاً از طبیعت و تخیل الهام می‌گیرند. از جمله طراحی‌های محبوب می‌توان به شانه گل، قالی گل، سرو گل، چهل چراغ، پرند و بوته چرخ اشاره کرد که بدون الگوهای از پیش طراحی شده ایجاد می‌شوند. این موتیف‌ها به هر قطعه ویژگی خاصی اضافه می‌کنند و هر چادر شب را منحصر به فرد می‌سازند.
مرکز craftsmanship
- بیش از 600 زن در قاسم‌آباد به بافت چادر شب مشغول هستند.
- این هنر بخشی از هویت فرهنگی و اقتصادی روستا است.
- در فصل‌های غیرکشاورزی مانند پاییز و زمستان، بافت چادر شب به فعالیت اصلی تبدیل می‌شود.
نوارهای بافته شده که معمولاً 30 سانتی‌متر عرض دارند، به هم دوخته می‌شوند تا قطعات بزرگ‌تر به طول تقریباً دو متر تشکیل دهند. در حالی که نسخه‌های مدرن با پنبه یا پشم ساخته می‌شوند، چادر شب‌های با ارزش‌تر معمولاً از نوعی ابریشم بافته می‌شوند که اغلب برای مناسبت‌های خاص یا جعبه‌های عروسی نگه‌داری می‌شوند.
شناسایی جهانی
تعهد قاسم‌آباد به حفظ و ترویج این هنر باعث شده است که این روستا به شناسایی ملی و بین‌المللی دست یابد. در سال 2018، قاسم‌آباد به عنوان روستای ملی بافت چادر شب ایران معرفی شد. سال بعد، پس از ارزیابی کامل توسط شورای جهانی صنایع دستی، قاسم‌آباد در فهرست روستاهای جهانی صنایع دستی این شورا ثبت شد. این شناسایی نه تنها مهارت و خلاقیت هنرمندان روستا را نشان می‌دهد بلکه به اهمیت فرهنگی این هنر نیز اشاره دارد.
فراتر از سنت
تلاش‌ها برای حفظ و احیای بافت چادر شب به تأسیس کارگاه‌ها، مراکز آموزشی و یک موزه محلی اختصاص یافته به ابزارها، مواد و مهارت‌های بافت چادر شب منجر شده است.
علاوه بر این، نوآوری‌های محلی نیز باعث ایجاد محصولات جدیدی از جمله چراغ‌های رومیزی، رومیزی‌ها، کاور بالشت‌ها و حتی پیراهن‌های مردانه شده است که بازار این کالاهای دست‌ساز را گسترش می‌دهد.
میراث زنده
در قاسم‌آباد، هنر بافت بیشتر از یک شغل است. این یک میراث زنده است که گذشته را به حال متصل می‌کند. با انتقال مهارت‌های خود به نسل‌های جوان‌تر، زنان اطمینان حاصل می‌کنند که رنگ‌ها و الگوهای زنده چادر شب همچنان شادی و الهام را به مردم ایران و فراتر از آن منتقل می‌کند.
