ماماها: نقش حیاتی در مدیریت بحرانها
ماماها نقش کلیدی در ارائه خدمات بهداشتی و درمانی ایفا میکنند و با آمادهسازی سیستم بهداشتی برای مقابله با چالشهای دشوار در زمان بحران، اهمیت ویژهای دارند. در حال حاضر، جهان با تعداد بیسابقهای از بحرانهای پیچیده مانند بلایای طبیعی، جنگها و پیامدهای مداوم تغییرات اقلیمی مواجه است که بهطور نامتناسبی زنان و دختران را تحت تأثیر قرار میدهد و آنها را در معرض خطرات بیشتری مانند عوارض بارداری و خشونتهای مبتنی بر جنسیت قرار میدهد و دسترسی آنها به خدمات بهداشتی ضروری را محدود میکند.
ماماها میتوانند تا 90 درصد از خدمات بهداشتی جنسی، باروری، مادران، نوزادان و نوجوانان (SRMNAH) را حتی در بحرانهای انسانی ارائه دهند. بهدلیل کمبود منابع و تجهیزات، ماماها قادرند در شرایط بحرانی، زایمانهای ایمن و مراقبتهای پیش از زایمان و پس از زایمان را فراهم کنند و خدمات باروری و مراقبتهای جامع پیش از زایمان را ارائه دهند. آنها همچنین از بازماندگان خشونتهای مبتنی بر جنسیت حمایت میکنند.
- تأمین زایمان ایمن: ماماها با دانش و تجربه خود میتوانند زایمانهای ایمن را در شرایط بحرانی انجام دهند.
- مراقبتهای پیش از زایمان: آنها به مادران باردار کمک میکنند تا از سلامت خود و نوزادشان اطمینان حاصل کنند.
- حمایت از مادران شیرده: ماماها به مادران کمک میکنند تا تغذیه سالم و ایمنی برای نوزادان خود فراهم کنند.
- آموزش جامعه: آنها جامعههای آسیبدیده را آموزش میدهند و به آنها ابزارهایی برای حفظ ایمنی و سلامت در زمان بحران میدهند.
با وجود نقش حیاتی ماماها در سیستمهای بهداشتی برای آمادهسازی و پاسخ به بحرانها، متأسفانه اغلب ارزش آنها نادیده گرفته میشود و از تلاشهای آمادهسازی و پاسخ به بحرانها حذف میشوند. اکنون زمان آن فرا رسیده است که ماماها بهعنوان حرفهایهای بهداشتی ضروری شناسایی شوند و تلاش کنیم تا آنها در تمام مراحل آمادهسازی و پاسخ به بحرانها گنجانده شوند.
بر این اساس، موضوع روز جهانی ماماها در سال 2025 ماماها: حیاتی در هر بحران است. برای اینکه ماماها بتوانند بهطور مؤثر به بحرانها پاسخ دهند، باید اطمینان حاصل کنیم که آنها بهطور کامل ایمن و مجهز به آموزش، ابزار و منابع لازم برای نجات جانها و حفاظت از حقوق خود در سختترین چالشها هستند.
در ماه مه 2024، فاطمه بابایی، یک مقام وزارت بهداشت، اعلام کرد که مجموعاً 80,000 ماما در کشور مشغول به کار هستند. وی در ادامه گفت: “از نظر آموزش ماما، ایران در بین کشورهای منطقه در صدر قرار دارد و بر اساس رتبهبندی آموزشی بینالمللی در جایگاه سوم جهان قرار دارد.” خبرگزاری مهر این اظهارات را از بابایی نقل کرد. همچنین، ماماها در رشد جمعیت جوان نیز نقش حیاتی ایفا میکنند.
بهطور کلی، ماماها بهعنوان سنگ بنای خدمات بهداشتی در زمان بحران شناخته میشوند و نیاز به حمایت و ارتقاء جایگاه آنها در جامعه احساس میشود. برای مقابله با چالشهای پیشروی زنان و خانوادهها در شرایط بحرانی، ضروری است که به ماماها توجه ویژهای شود و از توانمندیهای آنها بهرهبرداری شود.