پتانسیل گردشگری تپهی باستانی گودین، ۷۰۰۰ ساله، از زبان باستانشناس!
موقعیت باستانی گودینتپه، که به قدمت ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد برمیگردد، به عنوان یک مقصد فرهنگی و گردشگری با پتانسیلهای فراوان شناخته میشود. این محوطه تاریخی در دره کنگاور، بین همدان و کرمانشاه واقع شده و به مدت تقریباً شش دهه به طور عمده نادیده گرفته شده است، با وجود اهمیت آن در میراث باستانشناسی ایران.
مهدی گراوند، باستانشناس ایرانی و رئیس پایگاه ملی معبد آناهیتا، در مصاحبهای با رسانههای محلی به نقش گودینتپه به عنوان یک مرکز عمده تجاری در دوران باستان اشاره کرد. او توضیح داد: “این سایت در کنار یک مسیر تجاری کلیدی قرار داشته و به عنوان یک ایستگاه تجاری برای تبادلات بین بینالنهرین و حتی جنوب ایران عمل کرده است.”
اکتشافات انجام شده در گودینتپه شواهدی از استقرار انسانی را از دوران پیش از تاریخ تا دوران اسلامی نشان داده است. در دوره مادها، دژی در این مکان ساخته شد که احتمالاً به عنوان یک مرکز اداری یا نظامی عمل کرده است. با وجود اهمیت تاریخی آن، گراوند نگرانی خود را از وضعیت کنونی این سایت ابراز کرد و گفت: “در حالی که دیگر سایتهای باستانی از همان دوره، مانند تپه سیالک در کاشان، نوشیجان در ملایر و حسنلو در استان آذربایجان غربی، به مراکز تحقیقاتی و گردشگری تبدیل شدهاند، گودینتپه بیتوجه مانده است.”
این سایت تقریباً ۶۰ سال پیش توسط یک تیم باستانشناسی کانادایی کاوش شد. از آن زمان، هیچ اکتشاف دیگری انجام نشده و بسیاری از ساختارهای کشف شده در آن زمان deteriorated شدهاند. تلاشهای اخیر برای تعریف مرزهای سایت انجام شده است، اما محدودیتهای مالی کارهای نگهداری را مختل کرده است.
گراوند برآورد کرد که برای حفظ و تفسیر سایت، به یک بودجه اولیه تقریباً یک میلیارد تومانی (حدود ۱۱,۰۰۰ دلار) نیاز است و سرمایهگذاریهای بیشتری برای توسعه کامل آن به عنوان یک مرکز تحقیقاتی و گردشگری لازم است. او تأکید کرد که با حمایت کافی، گودینتپه میتواند به یک جاذبه فرهنگی بزرگ تبدیل شود و منافع اقتصادی برای منطقه کمتر توسعهیافته شرقی استان کرمانشاه به ارمغان آورد.
او افزود: “در حالی که کرمانشاه به خاطر سایتهای باارزشی مانند بیستون و طاق بستان شناخته شده است، بسیاری از نقاط تاریخی مهم در شرق این استان هنوز مورد توجه قرار نگرفتهاند.”
گودینتپه، که به تپه امامزاده نیز معروف است، در نزدیکی شهر گودین در شهرستان کنگاور واقع شده و در سال ۱۹۶۵ در فهرست میراث ملی ایران ثبت شده است. حامیانی مانند گراوند امیدوارند که با سرمایهگذاری و شناخت بیشتر، این مکان یک روز به عنوان میراث جهانی یونسکو شناخته شود و در کنار دیگر سایتهای باارزش باستانی ایران قرار گیرد. او در اکتبر ۲۰۲۳ اعلام کرد: “گودینتپه شایسته دریافت وضعیت یونسکو است.”
دورههای اصلی اشغال گودینتپه به شرح زیر طبقهبندی شدهاند:
- دوره XI-VI (حدود ۵۲۰۰-۳۸۰۰ قبل از میلاد)
- دوره VI: مراحل ۳-۱ (حدود ۳۸۰۰-۳۰۰۰ قبل از میلاد)
- دوره IV: مراحل ۲-۱ (حدود ۲۸۰۰-۲۶۰۰ قبل از میلاد)
- دوره III: مراحل ۶-۱ (۲۶۰۰-۱۴۰۰ قبل از میلاد)
- دوره II: مراحل ۲-۱ (حدود ۸۰۰-۵۰۰ قبل از میلاد)
بر اساس اطلاعات دایرةالمعارف تاریخ جهان، این سایت یک استقرار سومری بود که برای اولین بار در حدود ۵۰۰۰ قبل از میلاد مسکونی شده و شامل یک روستا و یک دژ بود. این مکان به عنوان یک ایستگاه مهم در مسیر تجاری بزرگ خراسان، که به عنوان جاده ابریشم شناخته میشود، عمل کرد و به مدت نزدیک به ۳۰۰۰ سال مهمترین مسیر تجارت بوده است. (اصطلاح “جاده ابریشم” برای اولین بار در سال ۱۸۷۷ توسط جغرافیدان آلمانی بارون فردیناند فون ریختهوفن در اشاره به تجارت ابریشم چین به کار گرفته شد.)