پرسپولیس: نماد شکوه و عظمت ایران باستان

پرسپولیس یکی از سایت‌های باستانی ایران است که به مدت بسیاری از سال‌ها پایتخت امپراتوری هخامنشی بوده است. این مکان تاریخی با جذابیت‌های بی‌نظیر خود، امروز به یکی از مقاصد گردشگری محبوب تبدیل شده است.

پرسپولیس، که به زبان فارسی باستان «پارس» نامیده می‌شود و در حال حاضر به عنوان «تخت جمشید» شناخته می‌شود، پایتخت باستانی پادشاهان سلسله هخامنشی ایران (پارس) است. این مکان در حدود ۵۰ کیلومتری شمال شرقی شیراز و در منطقه فارس در جنوب غربی ایران واقع شده است. در سال ۱۹۷۹، ویرانه‌های این مکان به عنوان یک سایت میراث جهانی یونسکو ثبت شدند.

مکان پرسپولیس با یک تراس بزرگ مشخص می‌شود که سمت شرقی آن به کوه رحمت (Kuh-e Rahmat) متصل است. سه سمت دیگر این مکان با دیواری حمایتی احاطه شده است که ارتفاع آن بسته به شیب زمین از ۴ تا ۱۲ متر متغیر است. در سمت غرب، یک پله‌برقی زیبا با دو پرواز از ۱۱۱ پله سنگی کوتاه به بالای تراس منتهی می‌شود. بر روی این تراس، ویرانه‌های چندین ساختمان بزرگ وجود دارد که همگی از سنگی خاکستری تیره ساخته شده‌اند که غالباً به سطحی شبیه مرمر صیقل داده شده است. این سنگ‌ها با دقت بسیار بالا به بلوک‌های بزرگ بریده شده‌اند و بدون ملات بر روی هم گذاشته شده‌اند؛ بسیاری از آن‌ها هنوز در محل خود قرار دارند.

به ویژه ستون‌های بزرگ و باشکوه در این مکان قابل توجه‌اند. از جمله ۱۳ ستون که هنوز در سالن پذیرایی داریوش اول (بزرگ؛ سلطنت ۵۲۲–۴۸۶ پیش از میلاد) به نام آپادانا، باقی مانده‌اند. نام دیگری که برای سالن مشابهی که توسط داریوش در سوسا ساخته شده، نیز آپادانا است. دو ستون دیگر نیز هنوز در سالن ورودی دروازه خشایارشا قرار دارند و یکی دیگر از آن‌ها از تکه‌های شکسته‌اش جمع‌آوری شده است.

در سال ۱۹۳۳، دو مجموعه از صفحات طلا و نقره که مرزهای امپراتوری پارس را با سه نوع خط میخی — فارسی باستان، ایلامی و بابلی — ثبت کرده بودند، در پایه‌های سالن پذیرایی داریوش کشف شد. چندین نوشته سنگی از داریوش اول، خشایارشا اول و آرتاکسراکس سوم نشان می‌دهد که ساختمان‌های مختلف به کدام پادشاه نسبت داده شده است.

اگرچه باستان‌شناسان شواهدی از سکونت پیش از تاریخ را کشف کرده‌اند، اما نوشته‌ها نشان می‌دهند که ساخت شهر تحت فرمان داریوش اول آغاز شده است. او، به عنوان یکی از اعضای یک شاخه جدید از خاندان سلطنتی، پرسپولیس را به عنوان پایتخت واقعی پارس انتخاب کرد و پازارگاد، محل دفن کوروش دوم (بزرگ) را جایگزین آن کرد. پرسپولیس در یک منطقه دورافتاده و کوهستانی ساخته شده بود و به عنوان اقامتگاه سلطنتی نامناسبی محسوب می‌شد که عمدتاً در بهار مورد بازدید قرار می‌گرفت. مدیریت مؤثر قلمروهای هخامنشی از شهرهای امپراتوری سوسا، بابل و همدان انجام می‌شد. این مسأله باعث می‌شود که یونانی‌ها تا زمان حمله اسکندر به آسیا با پرسپولیس آشنا نشوند.

در سال ۳۳۰ پیش از میلاد، در زمان سلطنت داریوش سوم، اسکندر این شهر را غارت و کاخ خشایارشا را آتش زد. کمپین وحشیانه او برای حمله به یونان، بیش از یک قرن قبل، در نهایت به فتح امپراتوری پارس توسط اسکندر منجر شد. در سال ۳۱۶ پیش از میلاد، پرسپولیس هنوز پایتخت پارس به عنوان یک استان از امپراتوری مقدونی بود. این شهر به تدریج تحت سلطنت سلوکیان رو به افول گذاشت و ویرانه‌های آن، گواهی بر شکوه باستانی آن است.

پرسپولیس با تاریخ و فرهنگ غنی خود، هنوز هم یکی از جاذبه‌های گردشگری برجسته ایران به شمار می‌رود و گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند. این مکان نه تنها نشان‌دهنده عظمت امپراتوری هخامنشی است، بلکه به عنوان یک میراث فرهنگی و تاریخی، اهمیت ویژه‌ای دارد.

امیدواریم که با بازدید از پرسپولیس، بتوانید تجربه‌ای فراموش‌نشدنی از تاریخ و فرهنگ ایران باستان داشته باشید.