گفت‌وگو: تنها راه حل ممکن برای مسئله هسته‌ای ایران
در دنیایی که با تنش‌های ژئوپولیتیکی مواجه است، موضوع هسته‌ای ایران به آزمونی حیاتی برای تعهد جامعه بین‌المللی به صلح، دیپلماسی و چندجانبه‌گرایی تبدیل شده است. این مسئله که آیا دیپلماسی پیروز خواهد شد یا روش‌های فشار حداکثری در مرکز توجه قرار می‌گیرد، بر ثبات منطقه‌ای تأثیر خواهد گذاشت و پیش‌زمینه‌ای برای تلاش‌های جهانی غیرپراکنده‌سازی ایجاد خواهد کرد.
بیانیه مشترکی که به تازگی از سوی چین، روسیه و ایران پس از یک نشست سه‌جانبه در پکن منتشر شد، گواهی بر یک اعتقاد مشترک است: تعهد سیاسی و دیپلماتیک و گفت‌وگو نه تنها گزینه‌ای مطلوب بلکه تنها گزینه قابل اجرا برای حل این چالش پیچیده است.
در قلب این بحث‌ها، تعهد مشترکی به رد تحریم‌های یکجانبه و اقدامات قهری وجود دارد. دیپلماسی باید ابزار اصلی حل اختلافات و بحران‌ها باشد و نه تنها به عنوان آخرین راه‌حل پس از شکست سیاست‌های تهاجمی مورد استفاده قرار گیرد.
- تکیه بر تحریم‌ها و نمایش‌های نظامی نه تنها غیرمؤثر است بلکه خطرناک و کوتاه‌مدت است، و به جای ترویج تعامل معنادار، بی‌ثباتی را افزایش می‌دهد.
- یک راه‌حل پایدار نیاز به رویکردی جامع دارد، که توازن بین غیرپراکنده‌سازی هسته‌ای و حق مشروع انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز را حفظ کند.
- ایران باید به تعهد خود برای عدم توسعه تسلیحات هسته‌ای ادامه دهد، در حالی که تمامی طرف‌ها نیز باید به حق آن برای برنامه‌های هسته‌ای غیرنظامی احترام بگذارند.
برنامه جامع اقدام مشترک (JCPOA) در سال 2015 نشان داد که قدرت گفت‌وگو می‌تواند به حل اختلافات عمیق کمک کند، و ثابت کرد که حتی اختلافات ریشه‌دار نیز می‌توانند با دیپلماسی حل شوند، به شرطی که تمامی طرف‌ها با حسن نیت وارد عمل شوند.
اما خروج یکجانبه ایالات متحده از این توافق و کمپین فشار حداکثری آن، JCPOA را در خطر قرار داده است. در این زمینه، درخواست چین برای حفظ JCPOA به عنوان پایه‌ای برای اجماع‌های جدید هم عملی و هم دوراندیشانه به نظر می‌رسد. این توافق همچنان یک دستاورد دیپلماتیک نادر است که حق ایران به انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز را با الزامات غیرپراکنده‌سازی متوازن می‌سازد.
چین با تکیه بر فرآیندی که بر احترام به جای اولتیماتوم‌ها استوار باشد، در تلاش است تا شکاف‌ها را پر کند و روح اصلی JCPOA را بازگرداند.
نشست سه‌جانبه پس از دیدار پشت درهای بسته شش عضو شورای امنیت سازمان ملل (آمریکا، فرانسه، یونان، پاناما، کره جنوبی و بریتانیا) درباره موضوع هسته‌ای ایران برگزار شد. این گردهمایی انحصاری نگرانی‌هایی را در مورد سیاسی شدن این موضوع به وجود می‌آورد. در حال حاضر، آنچه نیاز است، گفت‌وگو و همکاری است، نه مداخله‌ای تحمیلی از سوی شورای امنیت.
در شرایط کنونی، مداخله سریع شورای امنیت به هیچ وجه به ایجاد اعتماد یا پر کردن اختلافات کمک نخواهد کرد. به علاوه، راه‌اندازی مجدد تحریم‌ها سال‌ها تلاش دیپلماتیک را برهم خواهد زد.
یک رویکرد گام به گام و متقابل به شدت مورد نیاز است. به جای تشدید تنش‌ها از طریق اقدامات یکجانبه، کشورهای بزرگ باید بر بازیابی اعتماد و اطمینان از انطباق از طریق تعامل تمرکز کنند.
موضوع هسته‌ای ایران فقط به ایران مربوط نمی‌شود بلکه آزمونی است برای اینکه آیا حکمرانی جهانی بر اساس همکاری تعریف خواهد شد یا قهری.
