گندمان به عنوان ۲۷امین تالاب ایران در کنوانسیون رامسر ثبت شد!
مردم ایران با ثبت تالاب گندمان به عنوان 27امین تالاب بین‌المللی مهم کشور، به اهمیت حفاظت از محیط زیست و تنوع زیستی پی بردند. این تالاب، که در رشته‌کوه‌های زاگرس و در شهرستان بروجن واقع شده است، به مساحت 1070 هکتار، به یکی از مقاصد برتر پرنده‌نگری در ایران تبدیل شده است.
تالاب گندمان نه تنها به عنوان زیستگاه دائمی پرندگان مهاجر شناخته می‌شود، بلکه به دلیل تنوع گیاهی خود که شامل 129 گونه از 32 خانواده و 87 جنس می‌باشد، از اهمیت بالایی برخوردار است. این تالاب به عنوان زیستگاه مهمی برای ماهی زاگرس که گونه‌ای بومی محسوب می‌شود، شناخته می‌شود. از دیگر ویژگی‌های قابل توجه این تالاب، اهمیت آن به عنوان زیستگاه زمستانی برای چندین گونه پرنده، از جمله پرنده در معرض خطر انقراض «پرنده بامبوش» و «پاتک معمولی» می‌باشد.
با وجود تهدیدات ناشی از خشکسالی، تغییرات اقلیمی، آتش‌سوزی و آلودگی، کارشناسان به طور منظم وضعیت این تالاب را تحت نظارت قرار می‌دهند. این نظارت‌ها در چارچوب «طرح مدیریت تالاب گندمان» انجام می‌گیرد. علاوه بر این، جوامع محلی نیز به دلیل اهمیت تالاب برای معیشت و اعتقادات معنوی خود، در کاهش این تهدیدات نقش دارند.
به دلیل ارزش بالای این تالاب و شهر گندمان که در نزدیکی آن واقع شده، ثبت گندمان در فهرست تالاب‌های بین‌المللی و اعتباردهی به این شهر در فهرست شهرهای تالابی، تحت پیگیری‌های اداره محیط زیست قرار گرفت.
شهر گندمان به همراه دو شهر دیگر، یعنی بابل در استان مازندران و کیاشهر در استان گیلان، موفق به کسب اعتبار شهر تالابی رامسر شده‌اند.
اهمیت تالاب‌ها
تالاب‌ها اکوسیستم‌هایی هستند که در آنها آب عامل اصلی کنترل محیط و حیات گیاهی و جانوری مرتبط است. تعریف وسیع تالاب‌ها شامل اکوسیستم‌های آب شیرین و دریایی و سواحل، مانند تمامی دریاچه‌ها و رودخانه‌ها، سفره‌های آب زیرزمینی، باتلاق‌ها و مرداب‌ها، مراتع مرطوب، زمین‌های پیت، واحه‌ها، مصب‌ها، دلتاها و سواحل جزر و مدی، و همچنین نواحی مصنوعی مانند استخرهای ماهی، مزارع برنج، مخازن و دشت‌های نمکی می‌باشد.
- تالاب‌ها به خاطر ارزش ذاتی خود و خدماتی که ارائه می‌دهند، برای انسان و طبیعت حیاتی هستند.
- این اکوسیستم‌ها شامل مشارکت‌های زیست‌محیطی، اقلیمی، اکولوژیکی، اجتماعی، اقتصادی، علمی، آموزشی، فرهنگی، تفریحی و زیبایی‌شناختی هستند.
در ایران، 141 تالاب با ارزش اکولوژیکی شناسایی شده که مساحتی بالغ بر 3 میلیون هکتار را پوشش می‌دهد و از این تعداد، 27 تالاب به عنوان تالاب‌های بین‌المللی مهم ثبت شده‌اند (در کنوانسیون رامسر).
به گفته مهری اصنااشاری، یکی از مقامات اداره محیط زیست، «طرح حفاظت از تالاب‌های ایرانی منجر به کاهش 27.5 درصدی مصرف آب آبیاری و افزایش 22.5 درصدی محصولات کشاورزی شده است.»
وی همچنین افزود: «در حال حاضر، 49 تالاب که حدود 22 درصد از کل تالاب‌های کشور را شامل می‌شوند، تحت حفاظت قرار دارند.»
از سال 2021، طرح حفاظت در سه تالاب شامل شادگان در استان خوزستان، بختگان در استان فارس و ارومیه در استان آذربایجان غربی اجرا شده است.
روش‌های کشاورزی پایدار پیاده‌سازی شده و 2433 کشاورز آموزش دیده‌اند. نتایج تا فوریه 2024 نشان داد که تولید متوسط کشاورزی 22.5 درصد افزایش یافته، در حالی که مصرف آب آبیاری 27.5 درصد کاهش یافته است. همچنین، مصرف کودهای شیمیایی 25 تا 30 درصد کاهش یافته و در نتیجه، درآمد هر کشاورز 14 درصد افزایش یافته است.
تأسیس 26 سازمان غیردولتی (NGO) و 181 گروه حمایتی معیشتی، و اجرای برنامه‌های معیشتی جایگزین در 44 روستا از دیگر دستاوردهای این پروژه است.
