فرهنگ

آریایی‌ها همواره موضوعی جذاب در تاریخ و علوم بوده‌اند، با تأثیر عمیق بر تمدن‌های باستانی هند و ایران. این مقاله به بررسی خاستگاه‌ها، مهاجرت‌ها و میراث فرهنگی آریایی‌ها می‌پردازد. اصطلاح “آریایی” از واژه‌ای به معنای “نجیب” ناشی می‌شود و به گروهی از مردم با زبان و فرهنگ مشترک اشاره دارد. کشفیات باستان‌شناسی، از جمله فرهنگ سینتاشتا و آندرانوو، نشان‌دهنده جامعه‌های پیشرفته آریایی است. تأثیر آریایی‌ها بر هند و ایران، به ویژه در شکل‌گیری هندوئیسم و امپراتوری هخامنشی، مشهود است و این میراث همچنان در فرهنگ‌های معاصر تأثیرگذار است.

فیلم انیمیشن ایرانی «وولینا و پرندگان هیچ» به کارگردانی حسین سفرزاده‌گان و میثم حسینی، موفق به نمایش در کشورهای ویتنام، عراق، پاکستان و ارمنستان شده و با بیش از ۱.۵ میلیون بیننده در ایران، رکورد بالاترین فروش را در میان فیلم‌های انیمیشن ایرانی به ثبت رسانده است. این کمدی ماجرایی ۸۰ دقیقه‌ای، داستان یک بره جوان را روایت می‌کند که آرزوی پرواز دارد و به همراه دوستانش برای رسیدن به این هدف می‌جنگد. نمایش این فیلم در جشنواره‌های بین‌المللی، فرهنگ و هنر ایران را به جهانیان معرفی کرده و نشان‌دهنده موفقیت انیمیشن‌های ایرانی است.

یک هیئت از هجدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت به رهبری محمدعلی شجاعی‌فرد، به بغداد سفر کرد تا تبادلات فرهنگی و هنری بین ایران و عراق را تقویت کند. این جشنواره نخستین رویداد بین‌المللی در عراق است و تا چهارشنبه ادامه خواهد داشت. هیئت مذاکراتی با مؤسسه بصیرت عراق برای تولید مشترک فیلم‌ها و برگزاری دوره‌های آموزشی در حوزه سینما داشت. اوج این سفر با برگزاری جشنواره سینما و تئاتر بصیرت همزمان خواهد بود که فیلم “شمال از جنوب غرب” در آن به نمایش درمی‌آید. جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت در ایران از ۱۷ تا ۲۴ اردیبهشت برگزار می‌شود.

تئاتر شهرزاد در تهران به زودی نمایش “مهمانی شام” نوشته نیل سایمون را به روی صحنه خواهد برد. این کمدی تک‌پرده‌ای از 30 مارس به کارگردانی حسام انوری و بازی سوسن پرور، امیر غفاری‌منش و دیگر بازیگران اجرا می‌شود. داستان حول یک مهمانی شام فرانسوی می‌چرخد که پنج مهمان در یک رستوران درجه یک در پاریس به صورت ناگهانی دعوت شده‌اند و نمی‌دانند که چرا و چه کسانی دیگر حضور دارند. این نمایش تا 19 آوریل در تئاتر شهرزاد به اجرا ادامه خواهد داشت. نیل سایمون یکی از مشهورترین نمایشنامه‌نویسان آمریکایی است.

سه فیلم کوتاه ایرانی در سی و نهمین جشنواره بین‌المللی فیلم فریبورگ از 21 تا 30 مارس در سوئیس به نمایش درمی‌آیند. این فیلم‌ها شامل “وزن مقدس” به کارگردانی فرنوش عابدی و نگاه فردیار، “وداع با پاریس” به کارگردانی محمد ابراهیم شهبازی و “کسوف بی‌پایان” به کارگردانی بیژن آربی هستند. “وزن مقدس” یک انیمیشن هشت دقیقه‌ای بدون دیالوگ است که زندگی و عشق را به تصویر می‌کشد. “وداع با پاریس” داستان نوجوانی با سندروم داون است که به سفر به پاریس آرزو دارد و “کسوف بی‌پایان” درباره زنی است که هویت خود را پنهان می‌کند تا بقا یابد.

رمان “1979” اثر کریستین کراشت، نویسنده سوئیسی، به تازگی به زبان فارسی ترجمه و منتشر شده است. این کتاب به وقایع سیاسی ایران و چین در سال 1979 می‌پردازد و روایتگر زندگی جوانی ناشناس است که به همراه دوستش کریستوفر به تهران سفر می‌کند. با آغاز انقلاب اسلامی و مرگ کریستوفر، داستان او به اوج خود می‌رسد. شخصیت اصلی بیشتر به هنر و فرهنگ توجه دارد و پس از سفر به تبت، توسط ارتش چین دستگیر می‌شود. این رمان به بررسی بیگانگی و سبک زندگی مصرف‌گرایانه می‌پردازد و می‌تواند برای علاقمندان به تاریخ و ادبیات جذاب باشد.

موزه هنرهای معاصر تهران (TMoCA) با برگزاری نمایشگاه “پیکاسو در تهران”، 66 اثر از پابلو پیکاسو، هنرمند مشهور اسپانیایی را به نمایش گذاشته است. این آثار که پس از انقلاب اسلامی 1979 در انزوا بودند، اکنون فرصتی نادر برای کشف نبوغ پیکاسو در تهران فراهم کرده‌اند. نمایشگاه از 11 مارس 2025 آغاز شده و شامل آثار مختلفی از مراحل زندگی هنری پیکاسو می‌باشد. همچنین، آثار هنرمندان ایرانی و بین‌المللی در این نمایشگاه به چشم می‌خورد. این رویداد به بررسی تاریخ پیچیده ایران و ارتباطات فرهنگی می‌پردازد و برای علاقمندان به هنر و فرهنگ فرصتی ویژه فراهم می‌آورد.

کتاب “فلسفه آزادی” نوشته لارس سووندسن، فیلسوف نروژی، به تازگی به فارسی ترجمه و در کتابفروشی‌های ایران منتشر شده است. این اثر به بررسی آزادی انسان و چالش‌های آن در دنیای امروز می‌پردازد و مفاهیم متافیزیکی، سیاسی و اخلاقی را با رویکردی جامع تحلیل می‌کند. سووندسن به بررسی تهدیدات آزادی و ماهیت آن در جهانی governed by natural laws می‌پردازد و تأکید می‌کند که آزادی واقعی، توانایی اختصاص دادن خود به آنچه که برای فرد مهم است، می‌باشد. این کتاب، منبعی ارزشمند برای علاقه‌مندان به فلسفه و آزادی است.

مصطفی صالحی نژاد، فیلم‌ساز ایرانی، به عنوان داور جشنواره فیلم مستند سباستوپل (SDFF) در کالیفرنیا انتخاب شده است. این جشنواره از 27 تا 30 مارس برگزار می‌شود و فرصتی برای نمایش آثار مستند از سرتاسر جهان است. صالحی نژاد، با 13 سال تجربه در سینما و رسانه، به عنوان داور بخش فیلم‌های کوتاه انتخاب شده که شامل آثار 10 تا 39 دقیقه‌ای است. جشنواره SDFF از زمان تأسیس در 2007، به تنوع و مسائل اجتماعی توجه دارد و امسال 63 فیلم را از 62 کشور نمایش خواهد داد. حضور او نشان‌دهنده توانمندی‌های سینمای مستند ایران است.

برنامه محبوب قرآنی «محفل» ایران در اندونزی آغاز شده و به مدت پنج روز ادامه خواهد داشت. این رویداد به همت وابسته فرهنگی جمهوری اسلامی ایران سازماندهی شده و دو قاری بین‌المللی، احمد ابولقاسمی و حمید شاکرنژاد، میزبانی آن را بر عهده دارند. ابراهیمی، وابسته فرهنگی ایران، بر اهمیت فعالیت‌های قرآنی در میان ۲۸۰ میلیون مسلمان اندونزی تأکید کرد و هدف این برنامه را تقویت وحدت میان مسلمانان شیعه و سنی و نزدیک کردن دل‌های دو ملت عنوان کرد. برنامه‌های «محفل» شامل قرائت‌های جذاب و تعاملات فرهنگی خواهد بود و به طور گسترده‌ای در رسانه‌ها پوشش داده می‌شود.

نمایش “کالیگولا” نوشته آلبر کامو از تاریخ ۲۷ مارس در تئاتر شهر تهران به روی صحنه می‌رود. این اثر مهم ادبیات نمایشی به بررسی ابعاد انسانی و رفتارهای غیرعادی می‌پردازد و کارگردانی آن را مهرداد مصطفوی بر عهده دارد. بازیگران شامل نگین جاوید، زهرا جلیل‌وند و آوا حکیمی هستند. “کالیگولا” نخستین بار در سال ۱۹۴۴ منتشر شد و به فلسفه و وجودگرایی مرتبط است. داستان حول شخصیت تاریخی کالیگولا و تأثیر مرگ خواهرش در زندگی‌اش می‌چرخد. این نمایش تا ۲۹ آوریل در تئاتر شهر به اجرا ادامه خواهد داشت.

مستند “حبیب‌الله” به کارگردانی عدنان زندی از ایران، در بیست و هشتمین جشنواره بین‌المللی فیلم زوم-زبلینیا در لهستان موفق به کسب جایزه بهترین مستند شد. این فیلم ۲۴ دقیقه‌ای زندگی حبیب‌الله زندی، خواننده و شاعر ۸۰ ساله کردی را به تصویر می‌کشد که با چالش‌های اجتماعی و فرهنگی مواجه است. او منبع شادی در روستای خود بوده، اما با فشارهای انتقادی و رادیکالیسم روبروست. این مستند نشان‌دهنده روحیه ایستادگی و عشق به هنر است و چالش‌های هنرمندان محلی را در دنیای امروز به تصویر می‌کشد.

فیلم انیمیشن ایرانی «افسانه سپهر» به کارگردانی عماد رحمانی و مهرزاد مهرابی در جشنواره بین‌المللی فیلم نیویورک (NYIFA) موفق به کسب جایزه بهترین انیمیشن شد. داستان فیلم در یک سرزمین افسانه‌ای حول محور پسر جوانی به نام سپهر و چیتای وفادارش، بابو، می‌چرخد که برای نجات خانواده و دوستان خود از لرد تاریکی به ماجراجویی می‌پردازند. این انیمیشن به خوبی پیامی از امید و دوستی را منتقل می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه می‌توان با چالش‌ها روبرو شد. «افسانه سپهر» به عنوان یک دستاورد بزرگ در صنعت انیمیشن ایران شناخته می‌شود و الهام‌بخش نسل‌های آینده است.

کتاب “DallerGut Dream Department Store” اثر نویسنده کره‌ای میه لی به تازگی با ترجمه فارسی توسط انتشارات میلکان منتشر شده است. این رمان به دنیای عجیب و غریب یک فروشگاه رویایی می‌پردازد که به عنوان پناهگاهی برای رویاپردازان عمل می‌کند. فروشگاه در یک شهر مرموز واقع شده و هر طبقه‌اش تجربه‌های خاصی را ارائه می‌دهد. کارمند جدید، پنی، با شخصیت‌های مختلفی مانند دالرگوت و بابیناپ ارتباط برقرار کرده و به اهمیت رویاها پی می‌برد. این کتاب نخستین اثر از یک دوگانه جذاب است و پیام عمیقی درباره اهمیت رویاها در زندگی روزمره ارائه می‌دهد.

در ماه آینده، سینا سرلک، صدای معروف ایرانی، در لس آنجلس کنسرتی برگزار می‌کند. این برنامه با همراهی گروه Raz Band در تاریخ 12 آوریل در تئاتر Wilshire Ebell برگزار می‌شود و به دو بخش موسیقی سنتی و پاپ معاصر ایرانی تقسیم می‌شود. هدایت موسیقایی این کنسرت بر عهده حمید بهروزینیا است. همچنین گروه L.A. Daf Ensemble، یک گروه ضربی ایرانی تمام‌زن، نیز به اجرای برنامه خواهد پرداخت. این کنسرت فرصتی برای تجربه فرهنگ و هنر غنی ایران در خارج از مرزهاست و بلیت‌های آن به سرعت در حال فروش هستند.

نمایشگاه “پیکاسو در تهران” با 66 اثر از پابلوی پیکاسو در موزه هنرهای معاصر تهران افتتاح شد. این رویداد فرهنگی به معرفی یکی از بزرگ‌ترین هنرمندان قرن بیستم می‌پردازد. در مراسم افتتاحیه، نادره رضایی، معاون وزیر فرهنگ، و سفرای کشورهای مختلف حضور داشتند. آثار شامل مجموعه “لا تائورماکی” است که به هنر گاوبازی اشاره دارد و برای اولین بار در ایران به نمایش درآمده است. پیکاسو، که یکی از تأثیرگذارترین هنرمندان تاریخ است، با تکنیک آکواتینت زیبایی و تنش گاوبازی را به تصویر می‌کشد. نمایشگاه تا 20 آوریل ادامه دارد.

حکیم نظامی، شاعر برجسته ادبیات فارسی، در مراسم بزرگداشتش که 12 مارس در تهران برگزار شد، مورد توجه قرار گرفت. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بر اهمیت نظامی در تاریخ ادبیات ایران و توانایی او در نزدیک کردن عشق زمینی به عشق الهی تأکید کرد. این مراسم با حضور سفرای کشورهای مختلف و پژوهشگران زبان فارسی برگزار شد. نظامی با اثر مشهور “خمسه” شامل پنج مثنوی، تأثیر عمیقی بر شاعران فارسی‌زبان گذاشته است. آثار او به‌ویژه در حوزه داستان‌های عاشقانه و حکیمانه شناخته می‌شوند و همچنان الهام‌بخش هستند.

فیلم ایرانی “زنی با ارابه چوبی” به کارگردانی خدا داد جلالی در جشنواره جوایز فیلم فلورانس موفق به کسب جایزه بهترین کارگردانی شد. این فیلم که در سال 2024 تولید شده، داستان دو دانشجوی فلسفه به نام‌های آرش و بهمن را روایت می‌کند که به یک روستای دورافتاده سفر می‌کنند. در این روستا، آرش عاشق ستاره می‌شود و داستان عاشقانه آن‌ها با چالش‌هایی از جمله کما و گذر زمان مواجه می‌شود. این فیلم با مدت زمان 117 دقیقه و ژانر درام، نشان‌دهنده تلاش‌های هنری سینماگران ایرانی است و به یکی از آثار برجسته سینمای ایران تبدیل می‌شود.