محیط زیست

ایران با یکی از بحرانی‌ترین سال‌های آبی خود مواجه است، به طوری که بارش‌ها نسبت به سال گذشته ۴۰ درصد کاهش یافته و ذخایر آب به مرز بحران نزدیک شده‌اند. فیروز قاسمی‌زاده، مدیرکل دفتر اطلاعات آب ایران، اعلام کرد که بارش‌ها تنها به ۱۴۱.۷ میلی‌متر رسیده که ۳۹ درصد کمتر از میانگین بلندمدت است. استان‌های جنوبی و مرکزی با کسری بارش تا ۷۰ درصد روبرو هستند. ورودی آب به سدها ۴۲ درصد کاهش یافته و ذخیره کنونی سدها به ۲۶.۹ میلیارد متر مکعب رسیده است. اصلاح مصرف آب و تغییر به کشت‌های کم آب ضرورت دارد.

شینا انصاری، معاون رئیس‌جمهور ایران و رئیس سازمان محیط زیست، درباره بحران شدید دریای خزر هشدار داد و گفت که سطح آب آن به سرعت در حال کاهش است. پیش‌بینی می‌شود که تا سال 2050 عمق این دریا 18 متر کاهش یابد. این وضعیت به دلیل تغییرات اقلیمی و فعالیت‌های ناپایدار انسانی تشدید شده و به منابع ماهیگیری، گردشگری و گونه‌های بومی آسیب می‌زند. انصاری پیشنهاد همکاری‌های منطقه‌ای و ایجاد گروه کاری برای مقابله با این بحران را مطرح کرد و بر لزوم اقدام فوری برای حفاظت از این اکوسیستم تأکید کرد.

ایران در وضعیت خشکسالی هیدرولوژیک شدید قرار دارد و ورودی مخازن سدها نسبت به سال گذشته 40% کاهش یافته است. مدیر کل دفتر اطلاعات و داده‌های آب اعلام کرد که بارش‌ها 38% نسبت به میانگین بلندمدت کاهش یافته و مخازن سدها تنها 52% پر هستند. این بحران به کاهش جریان‌های رودخانه و آب‌های زیرزمینی منجر شده و فشار بر منابع آبی را افزایش داده است. کارشناسان خواستار اقدام فوری برای مدیریت منابع آب هستند و بر روی مصرف بهینه، توسعه فناوری‌های نوین و حمایت از طرح‌های احیای منابع آبی تأکید دارند.

انفجار اخیر در بندر شهید رجایی بندرعباس خسارات زیادی به محیط زیست وارد کرده است. بیش از ۳۶,۰۰۰ متر مکعب از خاک آلوده شده و حدود ۸,۰۰۰ تن چای و برنج به زباله تبدیل شده است. شهرام فدکر، مدیر کل حفاظت از اکوسیستم‌ها، این حادثه را ناشی از نگهداری نادرست مواد قابل اشتعال می‌داند. انفجار تأثیرات جدی بر سلامت عمومی، کشاورزی و اقتصاد محلی دارد. مقامات محلی گروه ویژه‌ای برای بررسی پیامدها تشکیل داده و اقداماتی برای پاکسازی و آموزش کارکنان آغاز کرده‌اند. این حادثه نیاز به توجه ویژه به ایمنی و مدیریت بحران دارد.

رئیس سازمان محیط زیست ایران، شینا انصاری، وضعیت تالاب‌های استان فارس را «تراژیک و نگران‌کننده» توصیف کرد و به بی‌توجهی چهار دهه‌ای به حقوق آب اشاره کرد. او از سیاست‌های متناقض کشاورزی انتقاد کرد که مدیریت آب را تضعیف کرده و به کاهش تالاب‌ها دامن زده است. انصاری بر لزوم اجرای برنامه‌های احیای تالاب‌ها تأکید کرد و از پروژه بین‌المللی UNDP برای احیای تالاب پریشان خبر داد. او همچنین بر اهمیت همکاری‌های بین‌المللی و آموزش مردم در حفاظت از تالاب‌ها تأکید کرد و خواستار اقدام فوری برای بهبود وضعیت تالاب‌ها شد.

ایران هشدار آب و هوایی نارنجی برای ۱۳ استان به دلیل طوفان گرد و غبار ناشی از عراق صادر کرده است. این طوفان باعث کاهش شدید کیفیت هوا و دید در مناطق غربی و شمال غربی کشور شده است. در آذربایجان شرقی، تمامی مدارس و ادارات به دلیل آلودگی تعطیل شدند و در تبریز، شاخص کیفیت هوا (AQI) به ۴۵۰ رسیده که خطرناک است. مقامات به گروه‌های آسیب‌پذیر توصیه کردند که از فضای باز خودداری کنند و از ماسک استفاده کنند. خدمات اضطراری آماده‌باش هستند و مردم باید احتیاط کنند و در خانه بمانند.

ایران با بحران جدی آب مواجه است و ذخایر سدها نسبت به سال گذشته ۲۰ درصد کاهش یافته است. ورودی به مخازن سدها با کاهش ۳۹ درصدی به ۱۹.۰۸ میلیارد مترمکعب رسیده و حجم آب ذخیره شده به ۲۷.۲۶ میلیارد مترمکعب کاهش یافته است. بارش باران نیز ۳۸ درصد نسبت به میانگین بلندمدت کاهش یافته و به ۱۳۹.۹ میلی‌متر رسیده است. مقامات از مردم خواسته‌اند برای حفظ منابع آبی اقدام کنند. مدیریت صحیح منابع آبی، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین و ترویج فرهنگ صرفه‌جویی از اقدامات ضروری برای مقابله با این بحران است.

رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس ایران هشدار داد که 44 سد در کشور به دلیل کاهش شدید ورودی آب در وضعیت بحرانی قرار دارند. ورودی آب به مخازن سدها 37 درصد نسبت به سال گذشته کاهش یافته و حجم ذخیره آب 18 درصد کمتر از سال قبل است. در تهران، نرخ پرشدن پنج سد بزرگ تنها 24 درصد است. عوامل بحران شامل تغییرات اقلیمی، استفاده ناکارآمد از آب و دیپلماسی ضعیف آب هستند. رفیعی خواستار نظارت بر مصرف انرژی و بهبود دیپلماسی آب برای استفاده بهینه از منابع مشترک شد. اقدامات جمعی و آگاهی عمومی نیز ضروری است.

ایران با بحران شدید آب مواجه است و هفت سد کلیدی کشور کمتر از 10% ظرفیت خود را نگه‌داری می‌کنند. به‌ویژه سد لار در تهران با 6% و سد شمیل و نیان در هرمزگان با تنها 1% ظرفیت فعالیت می‌کند. مجموع ورودی به مخازن کشور کاهش 37 درصدی نسبت به سال گذشته داشته و بارش باران نیز 38% کمتر از میانگین بلندمدت است. کارشناسان بر لزوم اقدامات فوری برای بهبود وضعیت آب تأکید دارند، از جمله توسعه سیستم‌های آبیاری مدرن و ترویج فرهنگ صرفه‌جویی در مصرف آب. این بحران نیازمند توجه جدی دولت و مردم است.

ایران به منظور مقابله با طوفان‌های گرد و غبار و خشکسالی، اولین ایستگاه دریافت داده‌های ماهواره‌ای خود را در پایگاه فضایی مهدشت افتتاح کرده است. این ایستگاه با همکاری سازمان فضایی ایران و APSCO، تصاویر ماهواره‌ای با وضوح بالا را هر 30 دقیقه دریافت می‌کند و هدف آن پایش پدیده‌های جوی است. ایران سالانه 50 تا 70 روز طوفان گرد و غبار را تجربه می‌کند و خشکسالی‌های شدیدی از سال 2022 گسترش یافته است. این داده‌ها به پیش‌بینی بلایای طبیعی و مدیریت منابع طبیعی کمک خواهند کرد و به بهبود کیفیت زندگی مردم کمک می‌کند.

طوفان گرد و غبار شدید در استان خوزستان ایران، در ۲۴ ساعت گذشته ۸۰۲ نفر را به مراکز درمانی کشاند که بیشتر آن‌ها به خاطر مشکلات تنفسی و قلبی مراجعه کرده‌اند. دکتر میثم مؤذی، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی اهواز، از بستری شدن ۹۲ نفر خبر داد و به گروه‌های آسیب‌پذیر توصیه کرد در زمان‌های نامناسب بودن کیفیت هوا در منزل بمانند. سازمان هواشناسی خوزستان قبل از وقوع طوفان هشدار سطح قرمز صادر کرده و منبع گرد و غبار را عراق اعلام کرده است. طوفان‌های گرد و غبار در خوزستان به طور مکرر رخ می‌دهند و خطراتی برای سلامت عمومی دارند.

در روزهای اخیر، آلودگی خطرناک هوا در خوزستان به واسطه طوفان‌های گرد و غبار گزارش شده است. غلظت ذرات گرد و غبار در شهر حمیدیه به ۴۰۰۴ میکروگرم در متر مکعب رسید که ۲۶ برابر حد مجاز است. سایر شهرها نیز آلودگی‌های بالایی دارند؛ به عنوان مثال، آبادان ۱۲۵۸ و اهواز ۵۶۴ میکروگرم در متر مکعب گزارش شده‌اند. طوفان‌های گرد و غبار می‌تواند مشکلات بهداشتی و اختلال در زندگی روزمره ایجاد کند. افزایش آگاهی عمومی و همکاری سازمان‌ها برای مدیریت این بحران ضروری است تا کیفیت هوا و سلامت عمومی بهبود یابد.

طوفان گرد و غبار در خوزستان از دوشنبه شب آغاز شده و باعث افزایش مشکلات تنفسی و قلبی برای ساکنان شده است. دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز گزارش داد که 800 بیمار به دلیل این طوفان بستری شده‌اند. اداره کل هواشناسی خوزستان هشدار سطح قرمز صادر کرده و غلظت آلاینده‌های PM10 در اهواز به 67 برابر حد مجاز رسیده است. ادارات دولتی به کار از راه دور روی آوردند و مؤسسات آموزشی فعالیت‌های حضوری خود را متوقف کردند. مقامات بهداشتی توصیه کرده‌اند که افراد به ویژه گروه‌های پرخطر در روزهای آلوده در خانه بمانند.

سازمان هواشناسی ایران اعلام کرد که بارندگی‌های سال جاری با کاهش ۳۷.۱ درصدی مواجه بوده و ۳۰ استان از ۳۱ استان کشور بارندگی کمتری نسبت به میانگین تاریخی تجربه کرده‌اند. استان هرمزگان با کاهش ۷۵.۹ درصدی در صدر قرار دارد. این کاهش بارندگی تأثیرات جدی بر منابع آبی و کشاورزی کشور دارد و می‌تواند منجر به تهدید تولیدات کشاورزی، فشار بر منابع آب شهری و افزایش طوفان‌های گرد و غبار شود. کارشناسان هشدار می‌دهند که اقدامات مدیریتی و آگاهی‌رسانی برای مقابله با بحران آب ضروری است تا اثرات منفی این بحران کاهش یابد.

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشک‌یان، در سفر به آذربایجان شرقی از دریاچه ارومیه بازدید کرد و نگرانی خود را از عدم اجرای طرح‌های احیای قبلی ابراز کرد. او تأکید کرد که برنامه ۲۶ ماده‌ای دو دهه پیش به‌طور کامل اجرا نشده است. پزشک‌یان بر لزوم یک رویکرد جامع و همکاری‌محور برای معکوس کردن کاهش اکولوژیکی دریاچه تأکید کرد و به بررسی پیشنهادات مختلف از جمله مدیریت ورودی آب پرداخت. او همچنین به اهمیت مشاوره با کارشناسان داخلی و بین‌المللی و ضرورت نظارت دقیق بر برنامه‌های اجرایی اشاره کرد و بر عزم جدی دولت برای احیای دریاچه تأکید نمود.

تهران در روز یکشنبه، ۲۳ مارس ۲۰۲۵، با شاخص کیفیت هوا (AQI) ۲۲، لحظه‌ای نادر از هوای پاک را تجربه کرد و به سومین پایتخت پاک جهان تبدیل شد. بارش باران‌های بهاری، وزش بادهای قوی و کاهش ترافیک ناشی از تعطیلات نوروزی عوامل مؤثر در این بهبود بودند. در حالی که تهران در سال گذشته تنها هفت روز هوای پاک داشت، این روز خاص فرصتی برای شهروندان فراهم کرد تا از هوای تازه لذت ببرند. بهبود کیفیت هوا نیازمند اقدامات پایدار و همکاری شهروندان و مسئولان برای کاهش آلودگی است.

تهران در سال گذشته با کاهش شدید کیفیت هوا مواجه بود و در سال 2024 تنها در هفت روز هوای پاک را تجربه کرد. این وضعیت نشان‌دهنده نگرانی‌های بهداشتی برای گروه‌های آسیب‌پذیر مانند کودکان و سالمندان است. برای کاهش آلودگی، مقامات مجبور به تعطیلی مدارس و ادارات شدند. تهران به علت ترافیک و فعالیت‌های صنعتی در بین آلوده‌ترین پایتخت‌ها قرار دارد. برای بهبود کیفیت هوا نیاز به اقدامات مؤثری همچون توسعه حمل و نقل عمومی، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و افزایش آگاهی عمومی وجود دارد. همکاری تمامی نهادها برای دستیابی به هوای پاک ضروری است.