سیاست

موضوع هسته‌ای ایران در سیاست بین‌الملل از اهمیت بالایی برخوردار است و چین با ارائه موضع پنج‌نقطه‌ای خود در تلاش است تا مذاکرات هسته‌ای را تسهیل کند. در نشستی در پکن، وانگ یى، وزیر امور خارجه چین، بر حفظ امنیت مشترک، ایجاد شرایط مناسب برای گفت‌وگوها و اجتناب از اقدامات تنش‌زا تأکید کرد. او همچنین از ایران خواست که به تعهدات خود در عدم توسعه سلاح‌های هسته‌ای ادامه دهد. وانگ بر نیاز به اجماع جدید بر اساس توافق هسته‌ای JCPOA تأکید کرد و خواستار صداقت سیاسی ایالات متحده در بازگشت به مذاکرات شد.

در روز جمعه، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، اسماعیل باقری، به تحریم‌های جدید ایالات متحده علیه ایران واکنش نشان داد. این تحریم‌ها شامل نامگذاری پاک‌نژاد و سه نهاد مرتبط با تجارت نفت ایران در چین و معرفی سه کشتی به عنوان اموال مسدود شده است. باقری این تحریم‌ها را نشان‌دهنده خصومت آمریکا با پیشرفت ایران دانست و به “اعتیاد” ایالات متحده به سیاست فشار اشاره کرد. وزارت نفت ایران اعلام کرد که تحریم‌ها به منظور وارد کردن فشار بر جمهوری اسلامی است، در حالی که ایران به توانایی خود در دور زدن تحریم‌ها ادامه می‌دهد.

در روز جمعه، دیپلمات‌های ارشد ایران، روسیه و چین در پکن برای بررسی مسائل هسته‌ای ایران گرد هم آمدند. این نشست پس از رد درخواست‌های ایالات متحده برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای توسط ایران برگزار شد. رهبر انقلاب، آیت‌الله خامنه‌ای، به نامه ترامپ واکنش نشان داد و آن را تلاشی برای فریب افکار عمومی دانست. او تأکید کرد که ایران به دنبال حذف تحریم‌ها است و عدم اعتماد به آمریکا مانع مذاکرات خواهد بود. خامنه‌ای همچنین به ادعاهای آمریکا درباره تسلیحات هسته‌ای ایران پاسخ داد و گفت که ایران نه تنها تسلیحات هسته‌ای ندارد بلکه به دنبال آن نیز نیست.

تحریم‌ها و تهدیدات اقتصادی به چالش‌های اصلی کشورهای مختلف تبدیل شده است. دکتر پزشکian در نشستی با هنرمندان و صنعتگران استان تهران، بر عزم ایران در مقابله با این چالش‌ها تأکید کرد و گفت: “تا زمانی که متخصصان و نخبگان داریم، نگران تحریم‌ها نخواهیم بود.” وی به اهمیت تمرکز بر سرمایه انسانی اشاره کرد و افزود: “اگر از تولیدکنندگان و هنرمندان حمایت کنیم، تهدیدات بی‌اثر خواهند بود.” همچنین به فشارهای آمریکا و تأثیر آن بر اقتصاد ایران پرداخت و گفت: “با تکیه بر استعدادهای داخلی، می‌توانیم از بحران‌ها عبور کنیم و آینده‌ای روشن بسازیم.”

پکن روز جمعه میزبان نشستی سه‌جانبه با حضور نمایندگان ایران، روسیه و چین خواهد بود تا در مورد برنامه هسته‌ای تهران گفتگو کنند. این نشست در شرایطی برگزار می‌شود که توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ پس از خروج ایالات متحده با چالش مواجه شده است. وزارت امور خارجه چین بر اهمیت آرامش و خویشتنداری تأکید کرده و هدف گفتگوها را تقویت ارتباط و احیای مذاکرات عنوان کرده است. رهبر انقلاب اسلامی ایران نیز به ایالات متحده هشدار داده است که در صورت حملات نظامی، پاسخ ایران قطعی خواهد بود. آینده توافق هسته‌ای به این مذاکرات وابسته است.

در تاریخ ۱۱ مارس ۲۰۲۵، دوغو پرینچک، رئیس حزب وطنی در استانبول کنفرانس خبری برگزار کرد و به خشونت‌ها در سوریه پرداخت. او نگرانی عمیق خود را از کشتار مردم سوریه ابراز کرد و به تجزیه این کشور و تهدیدات منطقه‌ای اشاره کرد. پرینچک اسرائیل و ایالات متحده را به عنوان عواملی در برنامه تقسیم سوریه معرفی کرد و خواستار اتحاد همه ملت‌ها برای مقابله با این تهدیدات شد. او از دولت سوریه خواست تا امنیت و رفاه شهروندان را تأمین کند و بر ضرورت صلح و وحدت تأکید کرد. حزب وطنی همواره در کنار ملت سوریه خواهد بود.

در تاریخ ۲۵ اکتبر ۲۰۲۳، امیر سعید ایروانی در جلسه شورای امنیت به انتقادات ایالات متحده و متحدانش درباره همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پاسخ داد. او تأکید کرد که واشنگتن در تلاش است از شورای امنیت برای تقویت فشارهای اقتصادی علیه ایران استفاده کند و این اقدامات را سیاسی و غیرقانونی دانست. ایروانی همچنین به نقض توافق هسته‌ای توسط ایالات متحده اشاره کرد و گفت که ایران به تعهدات خود پایبند بوده و برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است. او تأکید کرد که ایران تحت هیچ شرایطی با ایالات متحده مذاکره نخواهد کرد.

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، بار دیگر بر حمایت مسکو از احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران تأکید کرد. او در مصاحبه‌ای با وبلاگ‌نویسان آمریکایی، به گفتگوهای جاری با ایالات متحده و کشورهای اروپایی درباره این توافق پرداخت. لاوروف بیان کرد که روسیه خواهان احیای فرمت اصلی توافق است و هرگونه فشار به ایران را رد کرد. همچنین، او نگرانی خود را از تلاش‌های آمریکا برای ایجاد شرایط سیاسی جدید به منظور توافق جدید اعلام کرد. توافق هسته‌ای ایران همچنان یکی از موضوعات کلیدی در سیاست بین‌الملل به شمار می‌رود.

وزیر امور خارجه روسیه، سرگئی لاوروف، از حمایت مسکو از احیای توافق هسته‌ای برجام که در سال ۲۰۱۵ میان ایران و قدرت‌های جهانی امضا شد، تأکید کرد. او در مصاحبه‌ای با وبلاگ‌نویسان آمریکایی گفت که روسیه وضعیت توافق را با ایالات متحده و اروپایی‌ها مورد بحث قرار داده و بر ضرورت احیای آن تأکید کرد. لاوروف همچنین هرگونه فشار بر ایران به خاطر نفوذش در غرب آسیا را رد کرد و گفت که توافق جدید نباید به شرایط سیاسی گره زده شود. احیای توافق هسته‌ای نیاز به همکاری بین‌المللی و دیپلماسی دارد تا امنیت و ثبات در خاورمیانه حفظ شود.

حضور نظامی رژیم صهیونیستی در جنوب سوریه و لبنان نمایانگر تلاش این رژیم برای تغییر نقشه منطقه و گسترش نفوذ خود در خاورمیانه است. قطر به عنوان یک متحد ایران، به شدت به اقدامات اسرائیل واکنش نشان داده و خواستار نظارت بین‌المللی بر تأسیسات هسته‌ای این رژیم شده است. همچنین، دوحه با میزبانی مذاکرات میان ایران و قدرت‌های جهانی و حمایت از گروه‌های مقاومت فلسطینی، نقش مهمی در کاهش تنش‌ها ایفا کرده است. سیاست خارجی مستقل قطر و حمایت از حقوق ملت‌های منطقه، نشان‌دهنده موقعیت آن به عنوان یک بازیگر کلیدی در عرصه‌های بین‌المللی است.

در مراسم افتتاحیه رئیس جدید بنیاد ایران‌شناسی در تهران، عارف بر جوهر فرهنگ ایرانی به عنوان کسب دانش تأکید کرد و نیاز به فناوری‌های پیشرفته و هسته‌ای را برای ارتقاء بشریت مطرح کرد. وی ایران‌هراسی را ناشی از کسانی دانست که ادعای تمدن دارند و فرهنگ ایرانی-اسلامی را نجات‌دهنده بشریت خواند. عارف به اولویت‌های سیاست خارجی ایران اشاره کرد و بر لزوم گسترش روابط با کشورهای منطقه و اوراسیا تأکید کرد. همچنین وی به فتواهای دینی در زمینه منع تولید سلاح هسته‌ای اشاره کرد و بر اهمیت ادغام فرهنگ ایرانی و اسلامی تأکید نمود.

ناوهای جنگی ایران، چین و روسیه روز دوشنبه تمرینات سالانه مشترک خود را در خلیج عمان آغاز کردند. این تمرینات تحت عنوان “کمربند امنیتی 2025” در نزدیکی بندر چابهار برگزار می‌شود و پنجمین تمرین مشترک از سال 2019 است. تحلیلگران این مانورها را نمایشی از شراکت فزاینده این کشورها در برابر نفوذ ایالات متحده و چالش‌های جهانی می‌دانند. همچنین، این تمرینات به عنوان پاسخ به تهدیدات رئیس‌جمهور ترامپ علیه ایران تلقی می‌شود و انتخاب بندر چابهار به دلیل اهمیت ژئو استراتژیک آن حائز اهمیت است. این مانورها پیام‌های نظامی، سیاسی و اقتصادی قوی را به همراه دارند.

سخنگوی دائمی ایران در سازمان ملل، امیر سعید ایروانی، در نشست شورای امنیت درباره وضعیت افغانستان اعلام کرد که ایران میزبان میلیون‌ها پناهنده افغان بوده و بار سنگینی را به دوش کشیده است. او به بحران انسانی در افغانستان، نیاز به کمک فوری و مشکلات امنیتی اشاره کرد و خواستار حمایت جامعه بین‌المللی شد. ایروانی همچنین به وضعیت نگران‌کننده زنان و دختران افغان و سیاست‌های ایران در قبال مهاجران افغان پرداخت و تأکید کرد که ایران با مقامات افغانستان در تعامل است و از مأموریت UNAMA حمایت می‌کند.

محمد باقر قالیباف در سخنرانی پیش از جلسه مجلس به استراتژی‌های رهبر انقلاب اسلامی درباره مسائل کشور اشاره کرد و تأکید کرد که مجلس آماده اجرای دستورات ایشان است. وی بر اولویت رسیدگی به مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم تأکید کرد و گفت که حفظ انسجام بین نهادهای دولتی شرط موفقیت این تلاش‌هاست. قالیباف همچنین به اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا درباره مذاکرات با ایران پاسخ داد و آن را نمایشی فریبنده دانست. وی تصریح کرد که لغو تحریم‌ها تنها از طریق تقویت ایران ممکن است و جمهوری اسلامی هرگز انتظارات آمریکا را نمی‌پذیرد.

سال ۱۴۰۳ (مارس ۲۰۲۴ – مارس ۲۰۲۵) برای سیاست خارجی ایران بسیار سرنوشت‌ساز بود. با شهادت آیت‌الله رئیسی و حسین امیرعبداللهیان در یک سانحه هلیکوپتری، کشور عزادار شد. این دو شخصیت کلیدی در سیاست خارجی ایران نقش مهمی داشتند و فقدان آن‌ها چالش‌های جدی را ایجاد کرد. انتخابات ریاست‌جمهوری و انتخاب رئیس‌جمهور جدید به‌عنوان جانشین، در این شرایط حساس برگزار شد. در ادامه، ایران به استراتژی «نگاه به شرق» و حمایت از محور مقاومت ادامه داد و تلاش کرد تا روابط خود با کشورهای غربی را در شرایط خاصی سامان دهد. سال ۱۴۰۳ به‌عنوان نقطه عطفی در دیپلماسی ایران ثبت شد.

چین، دومین اقتصاد بزرگ جهان، در سال گذشته با چالش‌هایی مواجه بود اما به رشد پایدار خود ادامه داد. تولید ناخالص داخلی این کشور 5 درصد افزایش یافته و به 134.9 تریلیون یوان رسید. کارشناسان به بررسی اهداف توسعه چین برای 2025 پرداختند و بر اهمیت اصلاحات در جهت رشد پایدار تأکید کردند. هدف دولت ایجاد بیش از 12 میلیون شغل جدید و حفظ نرخ بیکاری شهری در حدود 5.5 درصد است. همچنین، افزایش مزایای بازنشستگی و اصلاحات در بیمارستان‌های عمومی برای بهبود خدمات به مردم برنامه‌ریزی شده است.

وزیر امور خارجه ایران، عباس عراقچی، در جلسه وزرای امور خارجه سازمان همکاری اسلامی در جده، به شدت با راه‌حل دو دولتی برای فلسطینی‌ها مخالفت کرد و حمایت ایران از قضیه فلسطین را غیرقابل انکار دانست. او وضعیت غزه و تعداد بالای قربانیان را تأکید کرد و جنایات اسرائیل را با حمایت آمریکا محکوم کرد. عراقچی خواستار تحریم‌های جمعی علیه اسرائیل و شناسایی گروه‌های مقاومت فلسطینی به عنوان بازیگران مشروع شد. او همچنین بر فوریت ارسال کمک‌های بشردوستانه به غزه تأکید کرد و پیشنهاد تأسیس «روز یادبود قربانیان غزه» را مطرح کرد.

ژنرال بریگاد رزا طلایی نیک، سخنگوی وزارت دفاع ایران، درباره پیوستن ایران به کنوانسیون CCW توضیحاتی ارائه داد. این کنوانسیون برای ممنوعیت یا محدودیت استفاده از سلاح‌های متعارف آسیب‌زا طراحی شده است. مجلس شورای اسلامی طرحی را برای پیوستن به این کنوانسیون آغاز کرده که شامل پنج پروتکل است. ایران تنها دو پروتکل، یعنی پروتکل I (ممنوعیت سلاح‌های غیرقابل شناسایی) و پروتکل V (مدیریت باقیمانده‌های انفجاری)، را تصویب خواهد کرد. پیوستن به CCW می‌تواند موقعیت بین‌المللی ایران را تقویت کند و به امنیت ملی و وضعیت انسانی در مناطق جنگی کمک کند.

در سال‌های اخیر، روابط تجاری بین روسیه و ایران بهبود یافته و در حال رشد است. آلکسی ددوف، سفیر روسیه در ایران، پیش‌بینی کرده که گردش مالی تجاری دو کشور در سال 2024 به میزان 15 درصد افزایش خواهد یافت. برگزاری جلسه کمیسیون همکاری‌های تجاری در روسیه نیز به تقویت این روابط کمک می‌کند. ایران به عنوان ناظر در اتحادیه اقتصادی اوراسیا شناخته شده و توافقنامه تجارت آزاد در سال 2025 اجرا خواهد شد. همچنین، همکاری‌های فرهنگی، علمی و پروژه‌های مشترک در زمینه انرژی در حال گسترش است. بهبود روابط گردشگری نیز قابل توجه است.

دولت دونالد ترامپ به اعزام آدام بوهلر، نماینده واشنگتن در امور گروگان‌های آمریکایی، به غزه پرداخته است تا وضعیت این گروگان‌ها را بررسی کند. این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که ایالات متحده حماس را به عنوان یک سازمان تروریستی معرفی کرده است. کارولین لوویت، سخنگوی کاخ سفید، تأکید کرد که رئیس‌جمهور به مذاکرات جهانی برای منافع مردم آمریکا معتقد است. بوهلر اخیراً با مقامات حماس در قطر ملاقات‌های محرمانه‌ای داشته و تمرکز مذاکرات بر آزادسازی گروگان‌ها و احتمال توافق آتش‌بس در غزه است. حماس در حال حاضر ۵۹ گروگان آمریکایی را در اختیار دارد.