جامعه

معاونت علمی و فناوری کشور، ادغام هوش مصنوعی در سیستم بهداشت و درمان را یکی از اولویت‌های خود می‌داند تا هزینه‌های درمان را تا چهل درصد کاهش دهد. به گفته مصطفی قانی، استفاده از فناوری‌های هوش مصنوعی به ویژه در بیماری‌های مزمن، می‌تواند به کاهش هزینه‌های درمان کمک کند. اولین سمپوزیوم هوش مصنوعی در سلامت تابستان امسال در تهران برگزار می‌شود و بر روی موضوعاتی مانند دستیارهای هوش مصنوعی، اتوماسیون در بیمارستان‌ها و مسائل اخلاقی در استفاده از این فناوری تمرکز خواهد کرد. این سمپوزیوم فرصت مناسبی برای تبادل نظر و تجربیات در این حوزه فراهم می‌آورد.

در سال 2023، برنامه‌ای برای بهبود کیفیت زندگی افراد دارای معلولیت در ایران با همکاری سازمان ملل و نهادهای بین‌المللی راه‌اندازی شد. این برنامه شامل آموزش 410 حرفه‌ای در زمینه‌های مختلف و انجام تمرینات زلزله در مدارس ویژه بود. همچنین، 1,099 نفر از افراد دارای ناتوانی شدید تجهیزات کمکی دریافت کردند و 2,500 دانش‌آموز نابینا به مواد آموزشی دسترسی پیدا کردند. علی‌محمد قادری، رئیس سابق سازمان بهزیستی، در کنفرانس حقوق افراد دارای معلولیت به تأثیر تحریم‌ها بر هزینه‌های خدمات تخصصی اشاره کرد و بر تعهد ایران به ارائه فرصت‌های برابر تأکید کرد.

دانشگاه شهید بهشتی ایران و دانشگاه سالنتو ایتالیا تفاهم‌نامه‌ای برای تقویت همکاری‌های علمی و آموزشی امضا کردند. این توافق، شامل برگزاری دوره‌های آموزشی مشترک، ارائه مرخصی‌های تحصیلی، انجام پروژه‌های پژوهشی و انتشار مقالات مشترک است. در نشست تهران، روسای دو دانشگاه درباره ظرفیت‌ها و راه‌های گسترش همکاری‌ها بحث کردند. همچنین، دانشگاه علامه طباطبایی نیز تفاهم‌نامه‌ای مشابه با سالنتو امضا کرد که شامل آموزش زبان‌های فارسی و ایتالیایی، تبادل دانشجویان و برگزاری دوره‌های کوتاه‌مدت بود. این همکاری‌ها به تقویت روابط علمی و پژوهشی دو کشور کمک می‌کند.

در دیدار اخیر معاون اول وزیر آموزش عالی ازبکستان با رئیس وزارت علوم ایران، بر اهمیت همکاری‌های علمی و فناوری بین دو کشور تأکید شد. دالیو شاهرخ خوجه‌برادویچ از دانشگاه‌ها و مؤسسات ایرانی دعوت کرد تا در توسعه فناوری و نوآوری در ازبکستان کمک کنند. دو مقام بر محورهای همکاری شامل اشتراک‌گذاری تخصص‌ها، گسترش همکاری‌های علمی و تأمین مالی مشترک تأکید کردند. همچنین، ازبکستان تمایل خود را برای تقویت همکاری در زمینه‌های بهداشت و آموزش ابراز کرد. هدف، ارتقاء تعاملات بین دانشگاه‌ها و تبادل دانشجویان و استادان است تا پیشرفت‌های قابل توجهی حاصل شود.

سرمایه‌گذاری ایران در نانوتکنولوژی این کشور را به یک رهبر جهانی تبدیل کرده است. ایران محصولات نانویی را به کشورهای مختلف صادر می‌کند و با دسترسی به منابع داخلی و قیمت‌های رقابتی، یکی از تولیدکنندگان اصلی این محصولات در منطقه است. صادرات ایران شامل 13 دسته اصلی از جمله مهندسی عمران، نفت و پتروشیمی و داروسازی است. کشورهای همسایه مانند عراق و افغانستان مقصدهای اصلی محصولات نانوتکنولوژی ایران هستند. ایران در رتبه چهارم جهانی از نظر نشر مقالات نانوتکنولوژی قرار دارد و 89.6 درصد از صادرات این محصولات به کشورهای آسیایی است.

در روز زمین، وزارت محیط زیست جمهوری اسلامی ایران با موضوع «انرژی پاک، زمین پاک» به اهمیت انرژی‌های تجدیدپذیر در نجات کره زمین می‌پردازد. این روز به‌عنوان روز جهانی مادر زمین در ۲۲ آوریل به رسمیت شناخته شده و بر ضرورت حفاظت از زمین و اکوسیستم‌ها تاکید دارد. وزارت محیط زیست برنامه‌های آموزشی برای افزایش آگاهی عمومی و مشارکت مردم برگزار می‌کند. در ۱۷ آوریل، وزارت نیرو اعلام کرد که ۱۵ نیروگاه خورشیدی جدید با ظرفیت ۱۰۰ مگاوات آماده بهره‌برداری هستند و ظرفیت کل انرژی تجدیدپذیر ایران به ۵۰۰ مگاوات می‌رسد. حفاظت از محیط زیست مسئولیت همگان است.

بارش برف در میانه‌های آوریل، برخی مناطق کوهستانی استان اردبیل را به رنگ سفید پوشانده است. این پدیده در فصل بهار، به‌ویژه در نیمه‌های آوریل، معمول است و زیبایی خاصی به منطقه می‌بخشد. بارش برف علاوه بر جذب گردشگران، تأثیرات مثبت و منفی بر کشاورزی و زندگی مردم دارد. برف به عنوان منبع آب بهاری، به رشد محصولات زراعی کمک می‌کند، اما می‌تواند چالش‌هایی مانند مسدود شدن راه‌ها را نیز به همراه داشته باشد. به‌طور کلی، بارش برف در اردبیل نشان‌دهنده تنوع جوی و زیبایی‌های طبیعی این استان است.

تصادف صفحات تکتونیکی اوراسیا و عربی باعث فعالیت‌های زلزله‌خیز در کوه‌های البرز و دریای خزر می‌شود. گسل‌های فعال همچون گسل شمال البرز و موشه، شهرهایی مانند دامغان، سمنان، و تهران را تحت تأثیر قرار می‌دهند. زلزله‌های تاریخی مهمی مانند زلزله دامغان در ۸۵۶ میلادی و منجیل در ۱۹۹۰ نشان‌دهنده خطرات زلزله در این منطقه هستند. با توجه به جمعیت بالا و شیوه‌های ساخت و ساز ضعیف، خطر زلزله در سواحل جنوبی دریای خزر افزایش یافته است. بهبود زیرساخت‌ها و نظارت مستمر برای کاهش این خطرات ضروری است.

با حمایت یونیسف، وزارت بهداشت ۱۳ مرکز مراقبت‌های بهداشتی اولیه (PHC) در مناطق پرجمعیت پناهندگان در سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی تأسیس کرده است. این مراکز خدمات بهداشتی به بیش از ۱۰۰,۰۰۰ نفر، از جمله پناهندگان و جامعه میزبان، ارائه می‌دهند. همچنین، در پاسخ به سیلاب‌های ویرانگر ۲۰۲۴، دو واحد PHC سیار در چابهار مستقر شد که به ۵,۳۱۰ نفر، شامل ۵۰۰ کودک، خدمات رسانی کرده است. یونیسف همچنین درمان رایگان به کودکان مبتلا به سوءتغذیه حاد شدید ارائه می‌دهد و بهبود دسترسی به خدمات بهداشتی را در اولویت قرار داده است.

در دنیای امروز، همکاری‌های علمی و فناوری کلید توسعه پایدار و رشد اقتصادی کشورهاست. ایران و پاکستان در تاریخ 17 و 18 آوریل 2025 نشستی در اسلام‌آباد تحت عنوان “STI: کاتالیزورهای اتصال منطقه‌ای” برگزار کردند. در این کنفرانس، مقامات دو کشور به بررسی راه‌های تقویت همکاری‌های دانشگاهی پرداختند. ابوالفضل وحیدی از وزیر علوم پاکستان دعوت کرد تا در نشست بعدی وزرای سازمان همکاری اسلامی در تهران شرکت کند. همکاری‌های علمی، تبادل اعضای هیئت علمی و برگزاری نمایشگاه‌ها از جمله اقدامات مورد بحث بودند که می‌تواند به تقویت روابط و فرصت‌های جدید منجر شود.

این مقاله به همکاری‌های جمعیت هلال احمر ایران و فدراسیون بین‌المللی جمعیت‌های صلیب سرخ و هلال احمر می‌پردازد. در دیداری در لبنان، میثم افشار و رازیه علیشوندی بر ضرورت تقویت روابط تأکید کردند و الشرقاوی از اقدامات انسان‌دوستانه هلال احمر ایران در مناطق بحران‌زده تقدیر کرد. افشار به نقض حقوق بشر و موانع ارسال کمک‌ها اشاره کرد و خواستار تسهیل این فرآیند شد. علیشوندی از پروژه مشترک با آژانس همکاری بین‌المللی کره خبر داد و پیشنهاد تبدیل هلال احمر ایران به مرکز منطقه‌ای آموزش‌های تخصصی امداد و نجات را مطرح کرد. فدراسیون نیز به دنبال تقویت همکاری‌ها در برگزاری دوره‌های آموزشی است.

ایران با افزایش 100 تا 400 درصدی قیمت داروها در ماه‌های اخیر، با بحران شدید تورم دارویی مواجه است. سوءمدیریت و تعلیق یارانه‌های ارزی به دسترسی محدود به داروهای ضروری منجر شده است. هزینه داروهای نجات‌بخش از آغاز 2025، 600 درصد رشد یافته و بسیاری از بازنشستگان و کارگران قادر به تأمین هزینه‌های درمان نیستند. پوشش بیمه‌ای ثابت مانده و بیماران به گزینه‌های ارزان‌تر و خطرناک روی می‌آورند. متخصصان بهداشت هشدار می‌دهند که این بحران می‌تواند به مرگ و عود بیماری‌های مزمن منجر شود و عدم دسترسی به دارو به تهدیدی برای سلامت عمومی و ثبات اجتماعی تبدیل شده است.

زایمان یک گوزن زرد ایرانی در پارک ملی کارخه، خوزستان، نویدبخش افزایش جمعیت این گونه در خطر انقراض است. از ۲۰۱۹، تعداد گوزن‌های زرد از پنج رأس به ۱۵ رأس در ۲۰۲۴ افزایش یافته است. تلاش‌های سازمان حفاظت محیط زیست شامل ایجاد زیستگاه‌های طبیعی و ترویج زادآوری طبیعی است. گوزن زرد ایرانی به‌عنوان گونه‌ای در خطر انقراض در فهرست IUCN قرار دارد و تهدیداتی چون تخریب زیستگاه و تغییرات اقلیمی آن را تهدید می‌کند. حفاظت از این گونه‌ها نیازمند همکاری جامعه و نهادهای دولتی است تا تنوع زیستی حفظ شود.

در روز چهارشنبه، سازمان مدیریت بحران وابسته به وزارت کشور، تمرین نجات و امداد را در جمعیت هلال احمر برگزار کرد. این تمرین به ارزیابی آمادگی نیروهای امدادی و بهبود همکاری نهادها در مواجهه با حوادث غیرمترقبه اختصاص داشت. نمایندگانی از هلال احمر، نیروی انتظامی و آتش‌نشانی در این برنامه شرکت کردند و سناریوهای مختلف حوادث شبیه‌سازی شد. هدف اصلی افزایش آمادگی و شناسایی نقاط ضعف سیستم‌های امدادی بود. با وجود چالش‌هایی نظیر کمبود منابع و عدم هماهنگی، برگزاری این تمرینات به ساخت جامعه‌ای مقاوم‌تر کمک خواهد کرد.

برنامه جهانی غذا (WFP) در گزارشی به فعالیت‌های خود در ایران در مارس 2024 اشاره کرده و از کمک‌های غذایی به بیش از 33 هزار نفر، از جمله پناهندگان افغان و عراقی و معلمان ایرانی خبر داده است. این کمک‌ها شامل سبد غذایی، انتقال نقدی و حمایت‌های آموزشی است. WFP به 2,596 دختر پناهنده کمک نقدی برای تحصیل و به 52 بیمار سلیاک و 373 پناهنده دارای ناتوانی نیز کمک کرده است. این نهاد از سال 1987 در ایران فعال است و به رفع نیازهای امنیت غذایی پناهندگان، به ویژه افغان‌ها، تمرکز دارد.

سازمان محیط زیست ایران در حال تدوین قانونی برای حفاظت از کوسه‌ها و رايا با هدف حفظ تنوع زیستی و حمایت از این گونه‌های دریایی است. شاهرخ فدکار، مسئول این سازمان، اعلام کرد که این برنامه یک سند ملی است و اجرای آن برای سازمان‌های مرتبط الزامی خواهد بود. کوسه‌ها و رايا نقش مهمی در اکوسیستم‌های دریایی دارند و کاهش جمعیت آن‌ها می‌تواند بر جوامع دریایی تأثیر بگذارد. صید بی‌رویه و آلودگی از تهدیدات اصلی این گونه‌ها هستند. سازمان محیط زیست 48 کارگاه آموزشی برای تقویت همکاری بین نهادها برگزار کرده است.

در سال گذشته، ۲۶ بیمار هموفیلی در ایران به دلیل کمبود داروهای مورد نیاز ناشی از تحریم‌ها جان خود را از دست دادند. رئیس هیئت مدیره انجمن هموفیلی ایران تأکید کرد که سازمان غذا و دارو باید توزیع عادلانه داروها را بهبود بخشد. در حال حاضر، حدود ۱۴,۰۰۰ بیمار هموفیلی در کشور ثبت شده‌اند و کمبود داروهای فاکتور ۸ و ۹ به مشکلات جدی منجر شده است. روز جهانی هموفیلی با هدف ترویج “درمان برای همه” و بهبود شرایط زنان و دختران مبتلا به اختلالات خونریزی برگزار می‌شود.