جامعه

پس از انقلاب اسلامی 1979، سیستم آموزشی ایران تحولات عمده‌ای را تجربه کرد. نرخ سواد از 47.5 درصد به 90.7 درصد افزایش یافته و تعداد دانش‌آموزان به 17 میلیون رسیده است. ساخت مدارس 300 درصد رشد کرد و فضای آموزشی به 5.45 متر مربع برای هر دانش‌آموز افزایش یافت. رئیس‌جمهور مسعود پزشک‌یار بر برابری آموزشی تأکید کرده و هدفش تبدیل مدارس دولتی به بهترین مدل آموزشی است. برنامه‌ای اصلاحی برای ارتقاء کیفیت آموزش طراحی شده که در 10 مدرسه اجرا شده و در سه سال آینده به طور سراسری پیاده‌سازی می‌شود.

موسسه ملی مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی ایران (NIGEB) واکسنی ضد سرطان توسعه داده که تابستان منتشر می‌شود و قادر به پیشگیری از تمامی انواع سرطان‌هاست. جواد محمدی، رئیس NIGEB، از تولید ایمنوگلوبولین‌های وریدی و آلبومین خبر داد که برای بیماران مبتلا به نقص ایمنی ضروری است. در حال حاضر، پلاسما برای تأمین نیاز بیماران به خارج فرستاده می‌شود که هزینه‌بر و زمان‌بر است. NIGEB از سال ۱۹۸۹ فعالیت می‌کند و به عنوان هاب بیوتکنولوژی در ایران شناخته می‌شود و به تحقیقات بنیادی و کاربردی در این حوزه اهتمام دارد.

آمار نگران‌کننده‌ای در مورد ترک تحصیل دانش‌آموزان در ایران منتشر شده است. معاون وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد که تقریباً 169,000 کودک ایرانی از مدرسه ابتدایی خارج شده‌اند. در شش سال گذشته، تنها 15,680 دانش‌آموز به مدرسه بازگشته‌اند. یکی از دلایل اصلی ترک تحصیل، مشکلات اقتصادی و فقر است که بسیاری از خانواده‌ها را مجبور به کار کودکان کرده است. مشاور رئیس‌جمهور نیز به وضعیت بحرانی کودکان کار اشاره کرد و ناکارآمدی‌های دولت را عامل مشکل دانست. در نهایت، اگر اصلاحات جدی صورت نگیرد، بحران ترک تحصیل ادامه خواهد یافت.

در سال جاری، اهدای خون در ایران افزایش چشمگیری داشته است و 1,997,288 ایرانی در ده ماه نخست سال خون اهدا کرده‌اند که نشان‌دهنده رشد دو درصدی نسبت به سال گذشته است. استان کهگیلویه و بویراحمد با بیش از 24 درصد، بالاترین رشد را داشته است. استان تهران با بیش از 16 درصد از کل اهداها سهم بزرگی دارد. همچنین، 3,347,804 واحد خون در مراکز درمانی توزیع شده است. نماینده سازمان بهداشت جهانی بر توانمندی ایران به عنوان مدل برای کشورهای دیگر تأکید کرده و به اهمیت دسترسی عادلانه به خدمات بهداشتی اشاره نمود.

سفیر سوئیس در تهران، نادین الیویه‌ری لوزانو، در دیدار با رئیس سازمان مدیریت بحران تهران، علی ناصری، آمادگی کشورش را برای تقویت همکاری‌ها در زمینه مدیریت بحران اعلام کرد. ناصری بر اهمیت همکاری‌های بین‌المللی و موفقیت‌های گذشته با سوئیس تأکید کرد و به خطرات مختلفی که تهران با آن‌ها مواجه است، از جمله زلزله و سیل اشاره کرد. همچنین، او اقدامات انجام شده برای افزایش ایمنی و تاب‌آوری تهران را توضیح داد. در نشست وزرای ECO، بر تقویت همکاری‌ها برای مدیریت بحران تأکید شد و لزوم بهره‌برداری از تکنولوژی‌های نوین مطرح گردید.

از آغاز سال جاری ایرانی، صادرات محصولات بیوتکنولوژی به 35 کشور افزایش یافته که نشان‌دهنده پتانسیل بالای این صنعت در ایران است. حسین امیرزادی، دبیر کل انجمن تولیدکنندگان دارویی بیوتکنولوژی، اعلام کرد که این صنعت سالانه دو میلیارد دلار ارز خارجی صرفه‌جویی می‌کند و 60 درصد صادرات دارویی کشور را شامل می‌شود. در نیمه اول سال جاری، صادرات دارو به 104.6 میلیون دلار رسیده که 19.7 درصد افزایش داشته است. ایران 40 محصول از 150 محصول دارویی بیوتکنولوژی جهانی را تولید می‌کند و هدف کنفرانس ایران بیو نمایش قابلیت‌های این صنعت و حمایت از تولیدکنندگان داخلی است.

مدیریت منابع آبی و حفاظت از اکوسیستم‌های طبیعی در ایران اولویت دارد. وزارت محیط زیست و برنامه توسعه ملل متحد (UNDP) با امضای یادداشت تفاهم سه‌ساله همکاری خود را برای حفاظت از تالاب‌های ایرانی گسترش داده‌اند. پروژه حفاظت از تالاب‌ها (CIWP) از سال 2005 به‌منظور حفظ تالاب‌ها با رویکرد مدیریت اکوسیستم آغاز شده است. این پروژه به کاهش مصرف آب و افزایش تولید کشاورزی کمک کرده و 14,732 کشاورز را در 269 روستا پشتیبانی کرده است. همچنین، 11 مینی هاب دیجیتال برای تسهیل دسترسی تولیدکنندگان به بازارهای دیجیتال ایجاد شده است.

ترکیب استعداد، داده و نوآوری ایران را به بازیگری کلیدی در زنجیره ارزش هوش مصنوعی در منطقه تبدیل کرده است. وزیر ارتباطات ایران، سطرها هاشمی، در کنفرانس “کریدور ایران 2025” در دبی تأکید کرد که ایران به همکاری‌های منطقه‌ای در زمینه هوش مصنوعی متعهد است. وی به موفقیت‌های دیجیتال کشور اشاره کرد و گفت که ایران دومین رتبه از نظر مقالات علمی و توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی در منطقه را دارد. هاشمی بر اهمیت سرمایه انسانی و پیشنهادات برای تقویت همکاری‌های علمی و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های هوش مصنوعی تأکید کرد.

تحقیقات ایرانیان منجر به تولید مکملی طبیعی و خوراکی شده است که شامل غشای داخلی پوسته تخم‌مرغ، آووکادو، سویا و بروملین از آناناس است. این مکمل به کاهش دردهای مزمن مفاصل کمک می‌کند و غشای پوسته تخم‌مرغ حاوی اسید هیالورونیک، گلوکوزامین و کلاژن است. عصاره آووکادو و بروملین به بازسازی و افزایش فضای مفصلی کمک می‌کنند. این دارو به عنوان درمان مؤثر غیردارویی برای آرتریت شناخته می‌شود و با قیمت مناسب و مواد طبیعی، گزینه‌ای سالم برای بهبود کیفیت زندگی بیماران است. تحقیقات نشان می‌دهد که این مکمل می‌تواند به حفظ سلامت مفاصل کمک کند.

دولت ژاپن با تخصیص ۳۶۰,۰۰۰ یورو به افراد آسیب‌پذیر در چهار استان ایران، از جمله هرمزگان و بوشهر، حمایت می‌کند. این کمک شامل تجهیزات پزشکی مانند دستگاه‌های اندوسکوپی و ماموگرافی است که به بیمارستان‌ها و بنیادهای خیریه اهدا می‌شود. این اقدام در راستای بهبود شرایط زندگی و سلامت اقشار کم‌درآمد انجام می‌شود. همچنین، ژاپن پیش از این مبلغ ۶۹۰,۰۰۰,۰۰۰ یوان برای مدیریت تالاب‌ها و تقویت تاب‌آوری اقلیمی در ایران اختصاص داده است. این همکاری‌ها نماد دوستی و تعهد به توسعه پایدار و کاهش فقر در جامعه‌های آسیب‌پذیر است.

کنگره بین‌المللی کشورهای آسیای غربی و شمال آفریقا (WANA) در تاریخ‌های 3 و 4 مه 2025 در جزیره کیش برگزار می‌شود. این کنگره به بررسی دستاوردهای علمی در زمینه سلول‌های بنیادی در پزشکی بازساختی می‌پردازد. موسسه رویان با همکاری سازمان منطقه آزاد کیش و دانشگاه‌های داخلی و بین‌المللی این رویداد را برگزار می‌کند. موضوعات اصلی شامل مدل‌سازی بیماری، درمان سرطان، مهندسی زیستی و هوش مصنوعی در پزشکی است. هدف کنگره ایجاد همکاری‌های علمی و گسترش شبکه ارتباطات میان محققان منطقه است. شرکت‌کنندگان می‌توانند به صورت حضوری یا آنلاین شرکت کنند.

مردم ایران با ثبت تالاب گندمان به عنوان 27امین تالاب بین‌المللی مهم کشور، به اهمیت حفاظت از محیط زیست و تنوع زیستی پی بردند. این تالاب در شهرستان بروجن و به مساحت 1070 هکتار، زیستگاه پرندگان مهاجر و 129 گونه گیاهی است. با وجود تهدیدات مانند خشکسالی و آلودگی، کارشناسان به نظارت وضعیت آن ادامه می‌دهند. طرح مدیریت تالاب گندمان به همراه حمایت جوامع محلی، نقش مهمی در حفظ این اکوسیستم دارد. همچنین، ایران 141 تالاب با ارزش اکولوژیکی شناسایی کرده که 27 تای آن‌ها بین‌المللی هستند و به بهبود کشاورزی و کاهش مصرف آب کمک کرده‌اند.

تحقیقات سال 2022 در ایران نشان می‌دهد که 55 درصد ساکنان شهری با فقر و ناامنی غذایی مواجه‌اند. عوامل اقتصادی مانند افزایش تورم و رشد کند اقتصادی بر این وضعیت تأثیر گذاشته‌اند. بحران اقتصادی ناشی از سوءمدیریت و تحریم‌ها، قدرت خرید خانواده‌ها را کاهش داده و دسترسی به غذا را محدود کرده است. چالش‌های محیطی نظیر تغییرات آب و هوایی و بلایای طبیعی نیز به این مشکل دامن می‌زنند. در حال حاضر، خط فقر حدود 40 میلیون تومان است، در حالی که درآمد متوسط ماهانه 15 میلیون تومان است. اصلاحات واقعی در این زمینه بعید به نظر می‌رسد.

در یک اقدام زیست‌محیطی، گروهی از کودکان در روز یکشنبه نهال‌های بومی جنگل‌های هیرکانی در استان گلستان را کاشتند. این جنگل‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های طبیعی با تنوع زیستی بالا و گونه‌های در معرض خطر شناخته می‌شوند. جنگل‌های هیرکانی، یکی از قدیمی‌ترین اکوسیستم‌های جنگلی جهان، نقش حیاتی در حفظ محیط زیست و کاهش تغییرات اقلیمی دارند. این کمپین نه تنها به حفظ تنوع زیستی کمک می‌کند، بلکه آگاهی عمومی را درباره اهمیت حفاظت از محیط زیست افزایش می‌دهد و کودکان را به عنوان سفیران محیط زیست معرفی می‌کند.

خدمات بهداشتی و درمانی اولیه در ایران به‌ویژه در مناطق دورافتاده از طریق خانه‌های بهداشت ارائه می‌شود و این سیستم به‌عنوان الگوی موفقی از سوی سازمان بهداشت جهانی مورد تحسین قرار گرفته است. از سال 1985، ۱۸,۰۰۰ خانه بهداشت با بیش از ۲۸,۰۰۰ بهیار در کشور فعالیت دارند. برنامه پزشک خانواده از سال 2005 آغاز شده و هدف آن ارتقای دسترسی به خدمات بهداشتی برای ۲۵ میلیون نفر در مناطق روستایی است. رئیس‌جمهور ایران، پیشرفت‌های بهداشتی را نتیجه تلاش‌های کارکنان بهداشتی دانسته و بر ادامه حمایت از این برنامه‌ها تأکید کرده است.

رویداد بین‌المللی ایران کریدور 2025 روز دوشنبه در دبی برگزار شد تا زیرساخت‌های ارتباطی ایران را به عنوان مسیری امن برای انتقال داده‌ها معرفی کند. وزیر فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران، سرتاهاشمی، در این مراسم به قابلیت‌های ایران در ارتباطات و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای تأکید کرد. هدف این کریدور ارتقای همکاری‌های دیجیتال و نمایش پیشرفت‌های فناوری بود. این رویداد به بررسی فرصت‌های سرمایه‌گذاری مشترک و تأکید بر تکنولوژی‌های پیشرفته نیز پرداخت. در حاشیه این رویداد، هاشمی با رهبران جهانی دیدار کرد. وضعیت ICT در ایران بهبود یافته و دسترسی به خدمات ارتباطی در مناطق روستایی افزایش یافته است.

تولید علم در ایران پس از انقلاب اسلامی 1979 به طور مداوم افزایش یافته و از رتبه 50 در سال 1980 به رتبه 17 در سال 2024 رسیده است. این کشور در میان کشورهای اسلامی در سال 2024 رتبه دوم را کسب کرده است. با وجود تحریم‌ها، ایران هدف دارد تا سال 2027 رتبه خود را به 12 ارتقاء دهد. تعداد انجمن‌های علمی نیز از 322 در سال 1392 به 396 در سال گذشته افزایش یافته است. برای ادامه پیشرفت علمی، تأمین بودجه و تسهیل تحقیقات ضروری است تا از مهاجرت نخبگان جوان جلوگیری شود.

تالاب هورالعظیم در خوزستان، مقصدی مهم برای پرندگان مهاجر است. این تالاب زیبا میزبان گونه‌هایی مانند عقاب‌های دریایی دم‌سفید، فلامینگوها و مرغابی‌های مرمری است و به‌عنوان زیستگاهی امن برای جوجه‌کشی و تغذیه پرندگان شناخته می‌شود. تالاب نه‌تنها به‌خاطر تنوع زیستی بلکه به‌واسطه مناظر طبیعی‌اش، جاذبه‌ای برای گردشگران به شمار می‌آید. حفاظت از این منطقه و پرندگان آن ضروری است و اقدامات مختلفی مانند ایجاد مناطق حفاظت‌شده و آموزش عمومی در حال انجام است. تالاب هورالعظیم به‌عنوان یک اکوسیستم مهم، نیازمند توجه و حمایت همگان است.

در سال‌های اخیر، فرایند فرزندخواندگی در ایران به‌طور چشمگیری افزایش یافته و تعداد فرزندان adopt شده به ۲۵۰۰ نفر در سال رسیده است. تعداد مراکز نگهداری از کودکان به ۶۳۵ مرکز رسیده و حدود ۵۰۰۰ نفر در این مراکز مشغول به کار هستند. تغییرات جدید در قوانین فرزندخواندگی شامل اجازه فرزندخواندگی برای کودکان خانواده‌های ناکارآمد و ارزیابی قاضی در suitability خانواده است. همچنین، قوانین جدید امکان فرزندخواندگی برای کودکان تا سن ۱۶ سال را فراهم کرده است. این تغییرات نشان‌دهنده تلاش‌های دولت برای بهبود شرایط زندگی کودکان و تسهیل فرایند فرزندخواندگی است.