جامعه

تهران با مشکلات جدی در حمل و نقل و آموزش روبه‌رو است. شهرداری علی‌رغم ادعای کمبود منابع برای نوسازی ناوگان، ۵۵۰ میلیارد تومان به پروژه‌ای به نام “آرمان علیوردی” برای فرستادن روحانیون به مدارس اختصاص داده است. این پروژه بخشی از تلاش‌های رژیم برای تأثیرگذاری ایدئولوژیک بر جوانان است. شورای شهر تهران در بررسی بودجه نشان داد که هزینه‌ها خارج از وظایف شهرداری بوده و به نیازهای اساسی آسیب می‌زند. در حالی که مدارس در وضعیت وخیمی هستند، شهرداری به برنامه‌های ایدئولوژیک ادامه می‌دهد و این موضوع موجب نارضایتی دانش‌آموزان و والدین شده است.

مدیرعامل بنیاد بیماری‌های نادر در ایران، چالش‌های دسترسی به دارو برای بیماران نادر را مورد تأکید قرار داد و به تأخیرهای گمرکی اشاره کرد که موجب انقضای داروها می‌شود. او توضیح داد که شرکت‌های داروسازی داخلی به دلیل محدودیت‌های مالی، قادر به تولید داروهای نادر نیستند و کشور به واردات وابسته است. ایدرکی همچنین به شناسایی پنج بیماری جدید نادر اشاره کرد و ازدواج‌های فامیلی را علت اصلی این بیماری‌ها دانست. او بر لزوم اصلاحات در سیستم بهداشت و درمان و افزایش آگاهی درباره بیماری‌های نادر تأکید کرد تا دسترسی به دارو تسهیل شود.

در سه ماه گذشته، مدارس ایران به مدت 24 روز به دلیل کمبود انرژی، آلودگی هوا و شرایط جوی تعطیل شده‌اند. این تعطیلی‌ها به عنوان نشانه‌ای از بحران‌های عمیق‌تر و فساد در رهبری رژیم تلقی می‌شود. مقامات به دلایل محیطی اشاره می‌کنند، اما تحلیلگران آن را به “سونامی ورشکستگی” نسبت می‌دهند. اختلالات آموزشی و فشار بر خانواده‌ها به دلیل تعطیلی مدارس و مهدکودک‌ها افزایش یافته است. برخی خانواده‌ها این تعطیلی‌ها را به افزایش ابتلا به شپش مربوط می‌دانند، در حالی که دولت این ادعا را رد می‌کند. ناظران بر این باورند که نگرانی رژیم از اعتراضات اجتماعی، دلیل اصلی این تعطیلی‌هاست.

فقر به یک معضل جدی در ایران تبدیل شده و تحت تأثیر مدیریت ناکارآمد و سیاست‌های تنش‌زا به شدت افزایش یافته است. طبق اظهارات ابراهیم صادق‌افار، رئیس موسسه کار و تأمین اجتماعی، ۲۲ تا ۳۰ درصد جمعیت ایران در فقر زندگی می‌کنند و با چالش‌های جدی در تأمین نیازهای اولیه مواجه‌اند. نرخ بالای بیکاری و افزایش تورم به این بحران دامن زده و بسیاری از خانواده‌ها به زیر خط فقر سقوط کرده‌اند. همچنین، دولت منابع را به مؤسسات مذهبی و نظامی اختصاص می‌دهد و این نابرابری، فشار بیشتری بر اقشار آسیب‌پذیر جامعه وارد می‌کند.

عدم کارایی سیستم بهداشت و درمان ایران و چالش‌های اقتصادی موجب بحران در جامعه پزشکی شده است. محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی، اعلام کرد که ۳۰,۰۰۰ پزشک عمومی غیرفعال در کشور وجود دارد و مشکلاتی چون تعرفه‌های پایین و شرایط کاری دشوار باعث بی‌میلی به ادامه فعالیت در این حرفه شده است. در حال حاضر، ۷۴,۰۰۰ دانشجوی پزشکی در ایران مشغول به تحصیل هستند، اما بسیاری از آنها به شغل‌های غیرپزشکی روی می‌آورند. همچنین، مهاجرت پزشکان به کشورهای دیگر به دلیل شرایط بهتر شغلی و کیفیت زندگی افزایش یافته است.

علی ربیعی، مشاور رئیس‌جمهور ایران، فقر را «بنیاد بسیاری از اختلالات» در کشور دانست و آن را به‌عنوان یک مسئله امنیتی مرتبط با ناآرامی‌های اجتماعی معرفی کرد. او تأکید کرد که ۲۷ درصد از جمعیت زیر خط فقر زندگی می‌کنند و مشکلاتی مانند ترک تحصیل و نابرابری‌های منطقه‌ای ناشی از این فقر است. ربیعی همچنین فساد، تحریم‌ها و مدیریت ناکارآمد را به‌عنوان عوامل تشدیدکننده مشکلات اقتصادی معرفی کرد. وی هشدار داد که جامعه ایران به نقطه عطفی نزدیک می‌شود و نارضایتی عمومی به‌طور فزاینده‌ای در حال افزایش است.

بحران مهاجرت نیروی کار از ایران، که به “خروج ملی” معروف است، به سطوح هشداردهنده‌ای رسیده است. کارشناسان در نشست اخیر، افزایش 82 درصدی مهاجرت نخبگان را ناشی از ناامیدی جامعه ایرانی نسبت به آینده دانستند. عوامل مؤثر شامل تشدید امنیت در دانشگاه‌ها، ضعف‌های مالی و محدودیت‌های آزادی‌های علمی بوده است. وزیر بهداشت، مهاجرت نخبگان را “هدر رفتن سرمایه ملی” توصیف کرد. 13 چالش بزرگ، از جمله فساد و فقر، این روند را تغذیه می‌کند. همچنین، کاهش درآمد دانشگاهیان و “فمینیسم مهاجرت” زنان را تحت تأثیر قرار داده است. عدم تغییرات اساسی، خطر کاهش سرمایه انسانی را به همراه دارد.

اخیراً گزارشی از ایرنا نشان می‌دهد که تعداد دانشجویان ایرانی در خارج از کشور تا سال 2024 به 110,000 نفر می‌رسد که افزایش 82 درصدی از سال 2020 را نشان می‌دهد. بهرام سالavati، تحلیل‌گر مهاجرت، به تغییرات در مقاصد تحصیلی اشاره کرد و ترکیه را به عنوان مقصد اصلی با 30,000 دانشجو در سال 2024 معرفی کرد. همچنین، ایتالیا با رشد 211 درصدی و ایالات متحده با رشد 29 درصدی در این زمینه قرار دارند. عوامل اقتصادی و علمی، به ویژه بورس‌های تحصیلی، موجب جذب دانشجویان ایرانی به این کشورها شده است.