جامعه

در راستای تقویت روابط علمی و فناوری، حسین سیماعی‌ساراف، وزیر علوم ایران، در حاشیه دومین نشست وزیران سازمان همکاری اسلامی با همتایان اندونزی و تونس گفتگو کرد. یولیارتو، وزیر اندونزی، از پارک فناوری دانشگاه تهران بازدید و تمایل به همکاری در پروژه‌های تحقیقاتی در زمینه‌های مختلف را ابراز کرد. همچنین سیماعی‌ساراف آمادگی ایران برای اعطای بورس‌های تحصیلی به دانشجویان تونسی و تأسیس پارک فناوری مشترک را اعلام کرد. این نشست به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های هوش مصنوعی در کشورهای اسلامی پرداخت و بر تقویت دیپلماسی علمی تأکید شد.

موضوع کودکان خارج از مدرسه در ایران به چالشی جدی تبدیل شده است. از 152,287 کودک خارج از مدرسه، تنها 29,000 نفر به مدارس ملحق شده‌اند. رحمان حکیم‌زاده از وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد که برنامه‌ای برای شناسایی و حمایت از این کودکان وجود دارد. استان‌های سیستان و بلوچستان، تهران و خوزستان بیشترین تعداد کودکان خارج از مدرسه را دارند. عوامل اقتصادی، فرهنگی و فاصله از مدرسه از دلایل اصلی این مشکل است. در دو سال اخیر نرخ ترک تحصیل کاهش یافته، اما تعداد کودکان خارج از مدرسه از 902,188 به 928,729 نفر رسیده است.

در تاریخ ۱۷ مه، روزنامه هم‌میهن گزارشی درباره وضعیت نگران‌کننده کودکان زیر خط فقر در ایران منتشر کرد. تقریباً ۲۳ میلیون نفر در تله‌های فقر زندگی می‌کنند و ۳۸ درصد از کودکان در خانواده‌های مالی محروم قرار دارند. فقر تنها به کمبود مالی محدود نمی‌شود؛ بلکه شامل محرومیت از آموزش، بهداشت و خدمات اساسی است. بر اساس آمار، ۴۲ درصد از کودکان دچار فقر آموزشی هستند و بسیاری از آنها در کار کودک مشغول‌اند. نظام ناکارآمد حاکم بر کشور مسئول این وضعیت است و نیاز به تغییر جدی برای بازپس‌گیری آینده کودکان احساس می‌شود.

تأمین آب در ایران به بارش باران و منابع زیرزمینی وابسته است، اما استخراج بیش از حد این منابع موجب کاهش شدید آن‌ها شده است. در تهران، با جمعیتی بیش از ۱۵ میلیون نفر، بحران فرونشست زمین به وجود آمده که برخی مناطق با نرخ ۳۱ سانتی‌متر در سال در حال فرونشست هستند. این پدیده به زیرساخت‌ها و سایت‌های تاریخی آسیب می‌زند. کاهش بارش‌ها و مدیریت نادرست منابع آب از علل این بحران هستند. رئیس‌جمهور نیز خواستار انتقال مرکز سیاسی و اقتصادی کشور به مناطق جنوبی نزدیک به آب‌های دریا شده است. اصلاحات فوری در مدیریت آب ضروری است.

یادداشت یومیکو تاکاشیما، نماینده UNHCR در ایران، پس از بازدید از بیمارستان الزهرا در اصفهان، خدمات پزشکی به پناهندگان افغان را ستود. او با بیماران افغان صحبت کرد و عدم تبعیض در درمان را تحسین کرد. بیمارستان الزهرا با چالش‌های مالی ناشی از تحریم‌ها مواجه است و همچنان به پناهندگان خدمات ارائه می‌دهد. یومیکو از تلاش‌های کادر پزشکی قدردانی و وعده تأمین تجهیزات پزشکی را داد. ایران با میزبانی 773,000 پناهنده، بزرگترین کشور میزبان پناهندگان در جهان است. UNHCR بر روی پنج اولویت استراتژیک برای بهبود شرایط پناهندگان تمرکز دارد.

وزیر بهداشت ایران، محمدرضا ظفرقندی، در حاشیه هفتاد و هشتمین مجمع جهانی بهداشت در ژنو، با همتایان سوئیسی و سعودی خود دیدار و درباره گسترش همکاری‌ها در بخش بهداشت گفتگو کرد. در دیدار با وزیر بهداشت سوئیس، دو طرف به تقویت روابط و برنامه‌ریزی برای نشست کمیته اقتصادی مشترک در تهران تأکید کردند. همچنین، یادداشت تفاهمی با وزیر بهداشت عربستان برای تقویت دیپلماسی بهداشتی امضا شد. این توافق بهبود امنیت بهداشت جهانی و همکاری در حوزه‌های مختلف بهداشتی را هدف قرار می‌دهد. مجمع جهانی بهداشت بر چالش‌های بهداشتی و نیاز به همبستگی تأکید دارد.

آموزش محیط زیست یکی از برنامه‌های اصلی یونسکو در ایران است که هدف آن توسعه راه‌حل‌های پایدار برای چالش‌های زیست‌محیطی و همکاری‌های بین‌المللی است. حسن فرطوسی، دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو، در هشتمین کنفرانس ملی آموزش محیط زیست بر اهمیت آگاهی محیط زیستی و اقدامات لازم تأکید کرد. یونسکو با برنامه‌هایی مانند هیدرولوژی و اقیانوس‌شناسی به کشورهای مختلف کمک می‌کند. همچنین، پروژه‌ای با هدف مدیریت بلایای طبیعی و افزایش تاب‌آوری در برابر تغییرات اقلیمی آغاز شده که شامل توسعه زیرساخت‌های علمی و توانمندسازی جوامع محلی است. ایران به دنبال روش‌های نوین برای بهبود وضعیت زیست‌محیطی خود است.

در ایران، بیش از 32 مرکز پزشکی تخصصی با استفاده از پزشکی ایرانی به درمان نازایی می‌پردازند. نفیسه حسینی‌یکتا، مدیر دفتر پزشکی ایرانی وزارت بهداشت، اعلام کرد که این مراکز با همکاری متخصصان مختلف، کیفیت خدمات پزشکی را بهبود بخشیده‌اند. پیروی از اصول پزشکی ایرانی می‌تواند موفقیت روش‌های باروری کمکی مانند IVF را تا 30 درصد افزایش دهد. وزارت بهداشت برنامه‌های سیستماتیکی برای ادغام پزشکی ایرانی در سیستم بهداشت دارد. همچنین، در حال حاضر حدود 500 متخصص پزشکی ایرانی در کشور فعالیت می‌کنند و آموزش آن‌ها در اولویت قرار دارد. هفته ملی جمعیت از 14 تا 20 مه برگزار می‌شود.

توسعه هوش مصنوعی در کشورهای اسلامی به عنوان اولویت مهمی مطرح شده است. محمدرضا عارف، معاون رئیس‌جمهور، در نشست OIC-15 بر همکاری‌های چندجانبه و علمی تأکید کرد و پنج پیشنهاد کلیدی ارائه داد: تشکیل گروه راهبری برای رصد تحولات هوش مصنوعی، توسعه نقشه راه میان‌مدت و بلندمدت، شبکه‌سازی مراکز تحقیقاتی، تأمین مالی مشترک پروژه‌ها و تهیه منشور اخلاقی. این نشست به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های هوش مصنوعی در آموزش عالی و تأثیر آن بر توسعه اقتصادی پرداخت و پیش‌نویس سند چندجانبه‌ای در این زمینه تأیید شد.

روز ملی بدون دخانیات از ۲۴ تا ۳۰ مه برگزار می‌شود و با عنوان «افشای ترفندهای صنعت دخانیات برای نسل بدون دخانیات» شناخته می‌شود. هدف این رویداد افزایش آگاهی درباره خطرات مصرف دخانیات و ترفندهای صنعت دخانیات است. این هفته شامل موضوعات مختلفی است که شامل عزم عمومی، فرهنگ، آموزش و ورزش می‌شود. همچنین، برنامه ملی پیشگیری از دخانیات در ۴۰ منطقه کشور به‌همراه وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مرتبط آغاز خواهد شد. روز جهانی بدون دخانیات در ۳۱ مه جشن گرفته می‌شود و هدف آن جلب توجه به خطرات دخانیات و حمایت از سلامت نسل‌های آینده است.

در هفته‌های اخیر، ایران با تحرکات زلزله‌ای قابل توجهی مواجه بوده است. از 10 تا 16 می، 134 زلزله در کشور ثبت شد که 122 زلزله با شدت کمتر از 3 ریشتر، 11 زلزله بین 3 تا 4 ریشتر و یک زلزله با شدت 4 ریشتر در سیستان و بلوچستان بود. استان کرمان با 20 زلزله بیشترین آمار را دارد. در سال گذشته، 6,272 زلزله در ایران ثبت شد که 150 زلزله آن‌ها بیش از 4 ریشتر شدت داشتند. این آمار نشان‌دهنده نیاز به آمادگی و اقدامات پیشگیرانه برای کاهش خسارات ناشی از زلزله است.

فشارها و شرایط نامساعد در زندگی انسان‌ها می‌تواند سلامت روانی و جسمی آن‌ها را تهدید کند. تاب‌آوری، که مهارتی برای مقابله با مشکلات است، به افراد کمک می‌کند تا در شرایط دشوار خود را حفظ کنند. پزشکان خانواده با توجه به سلامت جسمی و روانی بیماران و ارتباط نزدیک با آن‌ها، نقش مهمی در آموزش مهارت‌های حل مسئله و تاب‌آوری دارند. آن‌ها به افراد یاد می‌دهند که چگونه با موانع زندگی مواجه شوند و مسئولیت شرایط خود را بپذیرند. شعار روز جهانی پزشک خانواده در سال ۲۰۲۵ “ساخت تاب‌آوری روانی در دنیای در حال تغییر” است.

جمعیت جوانان یکی از اولویت‌های وزارت بهداشت ایران است. این وزارتخانه در هفته ملی جمعیت، بر اهمیت جمعیت جوان برای آینده کشور تأکید کرد. ایران در حال حاضر از یک فرصت جمعیتی منحصر به فرد برخوردار است که می‌تواند به رشد اقتصادی و اجتماعی کمک کند. با این حال، نادیده گرفتن این فرصت ممکن است منجر به چالش‌هایی مانند افزایش جمعیت سالخورده و کاهش نیروی کار شود. وزارت بهداشت خدماتی از جمله دوره‌های آموزشی به زوج‌های جوان و حمایت از مراکز غیر دولتی ضد سقط را ارائه می‌دهد. نرخ باروری در ایران به 1.6 فرزند به ازای هر زن رسیده و پیش‌بینی می‌شود جمعیت سالمندان تا 2050 به یک‌سوم کل جمعیت برسد.

یک هیئت ایرانی در کنگره بین‌المللی اکولوژی نوفسکی که در ۲۲ و ۲۳ می در سن‌پترزبورگ، روسیه برگزار می‌شود، شرکت خواهد کرد. وزرای محیط زیست از بیش از ۴۰ کشور به بحث در مورد چالش‌های زیست‌محیطی دریای خزر و مسائل مرتبط خواهند پرداخت. ایران برنامه‌ریزی کرده تا چالش‌های عمده‌ای چون کاهش سطح آب و آلودگی را بررسی کند و زمان برگزاری کنوانسیون تهران را تعیین کند. رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران، شینا انصاری، سخنرانی خواهد کرد و هیئت ایرانی با مقامات روسی دیدار خواهد داشت. کنگره ۲۰۲۵ نیز با شعار «زندگی در هماهنگی با طبیعت» برگزار خواهد شد.

مقامات ایرانی و روسی در نشستی در تهران به بررسی همکاری‌های مشترک برای مقابله با قاچاق مواد مخدر پرداختند. این نشست به تبادل نظر در مورد آخرین تحولات قاچاق مواد مخدر و توسعه همکاری‌های عملی در کشورهای ساحلی خزر اختصاص داشت. همچنین، دفتر مبارزه با مواد مخدر سازمان ملل (UNODC) از تلاش‌های ایران در این زمینه قدردانی کرده و به کشف 2400 کیلوگرم متامفتامین اشاره کرد. UNODC همچنین تجهیزات پزشکی به پلیس مبارزه با مواد مخدر ایران ارائه داده است. ایران به عنوان یک مسیر اصلی قاچاق مواد مخدر از افغانستان به اروپا شناخته می‌شود.

مرکز ملی نقشه‌برداری ایران و سرویس فدرال ثبت نام، کاداستر و نقشه‌برداری روسیه، موافقت‌نامه همکاری برای توسعه زیرساخت داده‌های مکانی (SDI) امضا کردند. این توافق‌نامه در حاشیه همایش «روسیه – جهان اسلام» به امضاء رسید و هدف آن تقویت همکاری از طریق اشتراک‌گذاری تکنولوژی‌های نقشه‌برداری و اجرای پروژه‌های مشترک ژئوماتیک است. همچنین، پیشنهاد ایجاد SDI مشترک در جلسه BRICS مورد استقبال قرار گرفت. تکنولوژی‌های ژئospatial، با ترکیب با هوش مصنوعی، نقش مهمی در توسعه پایدار و بهبود تصمیم‌گیری دارند و می‌توانند در کاربردهای مختلفی مانند ناوبری و حمل و نقل به کار گرفته شوند.

در کنفرانس جهانی آموزش دیجیتال 2025 در ووهان چین، ابوالفضل واحدی، معاون وزیر علوم ایران، پیشنهاد تأسیس مرکز آموزش دیجیتال و توسعه سیستم صلاحیت آموزشی دیجیتال را مطرح کرد. وی به معرفی سیستم آموزش عالی ایران و چالش‌های پیش روی دیجیتال‌سازی در عصر هوش مصنوعی پرداخت. کنفرانس به بررسی نقش هوش مصنوعی در آموزش و یادگیری و مزایای آن، از جمله بهبود کیفیت آموزشی و ارزیابی دانش‌آموزان، پرداخت. هدف کنفرانس ترویج تحول دیجیتال در آموزش و همکاری بین دولت‌ها و نهادهای آموزشی برای تحقق اهداف توسعه پایدار بود.

در مقاله حاضر، به حضور هیئت ایرانی به رهبری وزیر بهداشت محمدرضا ظفرقندی در هشتاد و هشتمین مجمع جهانی بهداشت (WHA78) که از 19 مه تا 27 ژوئن در ژنو برگزار می‌شود، پرداخته شده است. این مجمع به بررسی چالش‌های بهداشتی جهانی و موضوع «یک جهان برای سلامت» می‌پردازد. همچنین ظفرقندی بیانیه‌ای درباره 35 سند بهداشتی کشور ارائه خواهد کرد. توافق‌نامه پاندمی و تأمین مالی پایدار WHO از دیگر موضوعات مهم این جلسه است. وزرای بهداشت و دارایی در میزگردی درباره تأمین مالی و داده‌های بهداشتی بحث خواهند کرد.

بر اساس آمارهای دولتی، ایران با کمبود 50,000 کلاس درس و 75 درصد مدارس دولتی فاقد امکانات آموزشی مواجه است. در contraste، شهریه مدارس خصوصی در تهران به بیش از 500 میلیون تومان می‌رسد و تنها 16 درصد مؤسسات آموزشی را تشکیل می‌دهند. این مدارس بیشتر به ثروتمندان اختصاص دارند و هزینه‌های بالایی را دریافت می‌کنند. در مقابل، آموزش عمومی به شدت در حال افول است و بسیاری از دانش‌آموزان مجبور به پرداخت هزینه‌های ابتدایی هستند. این نابرابری‌ها تهدیدی جدی برای آینده میلیون‌ها کودک و سیستم آموزشی کشور محسوب می‌شود.