جامعه

در سال‌های اخیر، سن متوسط زنان در ایران هنگام زایمان اولین فرزند به ۲۷.۵ سال و سن پدران به ۳۲.۳ سال رسیده است. در مناطق شهری، سن مادران نخست‌بار ۲۸.۲ سال و پدران ۳۲.۸ سال است، در حالی که در مناطق روستایی به ترتیب ۲۴.۴ و ۳۰ سال گزارش شده است. تهران بالاترین سن‌ها را دارد و سیستان و بلوچستان کمترین را ثبت کرده است. نرخ باروری کلی به ۱.۶ کودک برای هر زن کاهش یافته و با وجود مشوق‌ها، رشد مطلوب جمعیت جوان محقق نشده است. این وضعیت نشان‌دهنده چالش‌های اجتماعی و اقتصادی خانواده‌هاست.

برنامه آموزشی چهل روزه برای سالمندان در ایران به‌زودی راه‌اندازی می‌شود تا کیفیت زندگی آن‌ها را بهبود بخشد. این برنامه شامل 240 موضوع آموزشی است و به‌صورت آزمایشی در تهران اجرا خواهد شد. شرکت‌کنندگان در دو گروه تقسیم شده و در روزهای فرد یا زوج به جلسات آموزشی می‌روند. برنامه شامل تمرینات بدنی، آموزش‌های تخصصی و برنامه‌های تفریحی است. با توجه به افزایش جمعیت سالمند در ایران، این اقدام به‌عنوان گامی کلیدی برای پاسخگویی به نیازهای این قشر در نظر گرفته شده است. پیش‌بینی می‌شود جمعیت سالمندان به 32 درصد کل جمعیت در 30 سال آینده برسد.

وزارت بهداشت ایران از توزیع واکسن پنتاوالنت داخلی خبر داد. این واکسن شامل پنج واکسن مجزا برای حفاظت از نوزادان در برابر بیماری‌های دیفتری، کزاز، سیاه‌سرفه، هپاتیت B و هموفیلوس آنفلوآنزا نوع B است. رئیس سازمان غذا و دارو، مهدی پیری‌صالحی، اعلام کرد که توزیع اولین محموله این واکسن از روز سه‌شنبه آغاز می‌شود و تولید آن به 800,000 واحد رسیده است. هدف اصلی تأمین دسترسی به موقع به واکسن‌ها برای پوشش کامل برنامه واکسیناسیون کشور است. همچنین، در راستای کمپین ریشه‌کنی فلج اطفال، 300,000 کودک زیر پنج سال واکسینه خواهند شد.

در سال گذشته ایرانی، تعداد ازدواج‌ها در سنین بالای پنجاه سال به 32,196 مورد رسید که شامل 22,668 مرد و 9,527 زن بود. در پاییز 2024، حدود 118,450 ازدواج و 49,738 طلاق ثبت شد که نشان‌دهنده افزایش ازدواج‌ها نسبت به تابستان است، اما نسبت به پاییز 2023 کاهش یافته است. نرخ باروری کل در ایران به 1.6 کودک به ازای هر زن کاهش یافته و بعد از تجربه کاهش 20 درصدی، روند آن متوقف شده است. همچنین، جمعیت سالخورده به 11.5 درصد رسیده که چالش‌های اجتماعی را به همراه دارد.

مدیریت کنونی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بر تقویت همکاری‌های علمی با کشورهای همسایه تمرکز دارد. فرهاد یزداندوست، مقام این وزارتخانه، بیان کرد که ایران پس از انقلاب اسلامی در زمینه علم و فناوری پیشرفت‌های زیادی داشته و در سال 2024، در تولید علم بین کشورهای اسلامی رتبه دوم را کسب کرده است. با وجود تحریم‌ها، هدف ایران ارتقای رتبه تولید علمی خود به 12 تا سال 2027 است. همچنین، وزارت بهداشت تأکید دارد که برای افزایش تولید علم باید اقدامات جدی در زمینه تأمین مالی و تسهیل پژوهش انجام شود.

محمد فرروخی، معلم ۲۶ ساله، روزانه ۵۵ کیلومتر سفر می‌کند تا به مدرسه‌ای در یک روستای مرزی در شیروان خراسان شمالی برسد. روز معلم در ایران، دوم اردیبهشت، به یاد آیت‌الله مرتضی مطهری گرامی داشته می‌شود. معلمان در مناطق مرزی با چالش‌هایی مانند مسافت طولانی، کمبود منابع و مشکلات زیرساختی مواجه هستند، اما با تلاش و فداکاری خود به آموزش دانش‌آموزان ادامه می‌دهند. این روز فرصتی است برای قدردانی از زحمات معلمان و تأکید بر نقش آنان در شکل‌گیری آینده نسل‌های جدید و پیشرفت جامعه.

مهلت ارسال مقالات به جایزه بین‌المللی فارابی تا 21 اردیبهشت ماه تمدید شد. این جایزه معتبرترین جایزه در حوزه علوم انسانی و اسلامی در جهان اسلام است و به همت وزارت علوم و بنیاد ملی نخبگان برگزار می‌شود. شرکت‌کنندگان می‌توانند آثار خود را که از سال 1400 تا 1402 منتشر شده‌اند، ارائه دهند. هدف این جایزه شناسایی استعدادها و بهترین آثار علمی در حوزه‌های مختلف مانند اخلاق، تاریخ، حقوق و علوم اجتماعی است. این رویداد فرصتی برای محققان فراهم می‌آورد تا آثار خود را به نمایش بگذارند و از نظرات متخصصان بهره‌مند شوند.

شینا انصاری، سرپرست سازمان حفاظت محیط‌زیست، از ایجاد پایگاه داده‌ای با بیش از ۵۰۰۰ موجود در خلیج فارس و دریای عمان خبر داد. این پایگاه به حفظ تنوع زیستی در این مناطق کمک می‌کند. انصاری همچنین به تهیه اطلس اکوسیستم‌های حساس دریایی و شناسایی زیستگاه‌های مرجانی ناشناخته اشاره کرد. به مناسبت روز ملی خلیج فارس، ایشان تأکید کرد که اقدامات حفاظت از محیط زیست بدون حمایت قانونی موفق نخواهد بود. مطالعات اخیر نشان می‌دهند که جنگل‌های حرا با چالش‌های محیطی و انسانی مواجه‌اند و نیاز به استراتژی‌های حفاظتی فوری برای حفظ این اکوسیستم‌ها احساس می‌شود.

توسعه همکاری‌های علمی و فناوری ایران و روسیه در زمینه فناوری‌های نوظهور در گفتگوهای اخیر مقامات دو کشور مورد تأکید قرار گرفته است. اندری فروسنکو و حسین روزبه در جلسه‌ای بر اهمیت تمرکز بر فناوری‌های جدید تأکید کردند و اعلام شد که شرکت‌های روسی می‌توانند دفاتر خود را در پارک فناوری پردیس تأسیس کنند. همچنین، توافقاتی برای تأسیس شعبه‌های دانشگاه‌های روسی در ایران انجام شده است. دو کشور توافق‌نامه‌ای برای تأسیس دو منطقه فناوری مشترک امضا کردند که شامل تحقیق در زمینه‌های نانو فناوری، بیوتکنولوژی و هوش مصنوعی است. نمایشگاه فناوری INOTEX 2025 نیز به معرفی آخرین فناوری‌ها پرداخته است.

آزمون ورودی دانشگاه‌های ایران، یا «کنکور»، هر ساله با استقبال گسترده‌ای برگزار می‌شود. امسال، 957,798 نفر برای شرکت در این آزمون ثبت‌نام کرده‌اند که 63 درصد آن‌ها زنان و 37 درصد مردان هستند. کنکور تأثیر زیادی بر آینده تحصیلی و شغلی جوانان دارد و دانش‌آموزان به مدت ماه‌ها برای آن آماده می‌شوند. انتخاب رشته و دانشگاه مناسب به یکی از چالش‌های بزرگ تبدیل شده و بسیاری نیاز به مشاوره تخصصی دارند. با پیشرفت فناوری، داوطلبان از روش‌های نوین برای آماده‌سازی استفاده می‌کنند، و کنکور می‌تواند فرصتی برای تحقق اهداف تحصیلی و شغلی باشد.

نشست چهارم مقدماتی دومین کنگره بین‌المللی هوش مصنوعی در علوم پزشکی در دانشگاه هوشمند علوم پزشکی تهران در تاریخ 11 می برگزار شد. این کنگره از 14 تا 16 می به بررسی پیشرفت‌های هوش مصنوعی در زمینه‌های پزشکی، از جمله تشخیص بیماری‌های چشمی و کاربرد یادگیری عمیق در تحلیل داده‌های بصری می‌پردازد. هدف آن تسهیل تبادل دانش و همکاری‌های بین‌المللی در این حوزه است. همچنین، این رویداد به شناسایی چالش‌ها و فرصت‌های جدید در درمان، توسعه دارو و سیستم‌های بهداشتی می‌پردازد و نقش حیاتی هوش مصنوعی در بهبود خدمات پزشکی را مورد تأکید قرار می‌دهد.

همکاری‌های بین‌المللی در حوزه بهداشت و درمان در حال گسترش است و ارتباطات ایران و کوبا در پروژه‌های بیوتکنولوژی و تولید واکسن‌ها به ویژه در واکسن‌های هپاتیت B و کووید-19 به عنوان الگوی موفق مطرح است. در دیدار سفیر کوبا با معاون وزیر بهداشت ایران، بحث درباره پروژه‌های مشترک و اهمیت همکاری‌ها انجام شد. نمایشگاه ایران اکسپو 2025 محلی برای تقویت ارتباطات تجاری است. مقامات دو کشور درباره توافقات و پروژه‌های مشترک بحث کردند و بر لزوم پیگیری توافقات و گسترش روابط تأکید کردند. کوبا به عنوان شریک استراتژیک ایران شناخته می‌شود.

روز جهانی کارگر در ایران به یادآور وضعیت بحرانی طبقه کارگری تبدیل شده است. در سال 2025، کارگران با مشکلاتی فراتر از دستمزدهای ناکافی مواجه‌اند که به دلیل تورم و افزایش هزینه‌های زندگی، حتی کفاف دو هفته را هم نمی‌دهد. بحران مسکن و هزینه‌های بالای اجاره، میلیون‌ها خانواده کارگری را تحت فشار قرار داده است. سیاست‌های کارگری ایران معیوب است و کارگران در تصمیم‌گیری‌ها حاشیه‌نشین هستند. حقوق بنیادی کارگران نقض می‌شود و برنامه‌های دولتی غالباً ناکارآمدند. نخبگان باید به نیازهای کارگران توجه کنند تا آینده‌ای بهتر برای کشور به وجود آید.

در دنیای امروز، چالش‌هایی مانند تغییرات اقلیمی و کمبود منابع امنیت غذایی جهانی را تهدید می‌کند. علم داده به‌عنوان یک قهرمان دیجیتال، کشاورزی را متحول کرده است. کشاورزان با استفاده از سنسورهای پیشرفته، تصاویر ماهواره‌ای و هوش مصنوعی به شیوه‌ای هوشمندتر غذا تولید می‌کنند. این فناوری‌ها در پیش‌بینی شیوع آفات و بهبود روش‌های توزیع غذا مؤثرند. با این حال، شکاف دیجیتالی و محدودیت‌های محیطی چالش‌هایی را ایجاد می‌کند. تحقیقات در این زمینه به‌دنبال دموکراتیزه کردن ابزارهای علم داده هستند تا به تأمین امنیت غذایی و حفظ محیط زیست کمک کنند.

وزارت امور داخلی ترکمنستان به رهبری محمد حیدر اف، از آمادگی این کشور برای همکاری با پلیس مبارزه با مواد مخدر ایران خبر داد. در جلسه‌ای با حضور رئیس پلیس ایران، ایرج کاکاوند، طرفین پتانسیل‌های همکاری را بررسی کردند. این همکاری شامل تبادل اطلاعات، برگزاری جلسات سالانه و اشتراک‌گذاری تجربیات در مبارزه با مواد مخدر است. ایران به دلیل نزدیکی به افغانستان، به عنوان مقصد و مسیر ترانزیت قاچاق مواد مخدر عمل می‌کند و در این راستا، تلاش‌های قابل توجهی داشته است که مورد تقدیر سازمان ملل قرار گرفته است.