تکنولوژی

ایران در سال آینده برنامه‌هایی برای پرتاب شش ماهواره و توسعه کپسول فضایی با قابلیت حمل انسان دارد. رئیس سازمان فضایی کشور این خبر را اعلام کرد و جزئیات برنامه فضایی ایران را به مناسبت سال نو ایرانی ۱۴۰۴ فاش کرد. این برنامه شامل پرتاب ماهواره‌های سیمرغ، ذوالجناح، قایم ۱۰۰ و ناهید-۲ است. همچنین، ایران در حال توسعه دو کپسول بیوسپیس جدید و پایگاه فضایی چابهار است. آزمایشگاه ماهواره‌ای یک تنی نیز در حال تکمیل است. این اقدامات نشان‌دهنده تلاش ایران برای تقویت توانایی‌های فضایی و دستیابی به فناوری‌های نوین است.

اخراج کارکنان مؤسسه ملی بهداشت (NIH) تحت دستور اجرایی دولت ترامپ، همزمان با اعلام پیشرفت‌های مهم در درمان سرطان، انتقادات زیادی را در جامعه پزشکی به همراه داشته است. این اخراج‌ها، که شامل محققان کلیدی در زمینه ایمن‌درمانی شخصی است، ممکن است تأثیر منفی بر درمان بیماران سرطانی و پیشرفت تحقیقات بگذارد. دکتر استیون روزنبرگ هشدار داد که تأخیر در درمان بیماران ممکن است به هزینه‌های جانی منجر شود. در حالی که NIH همچنان فعال است، کاهش نیروی کار و محدودیت‌های جدید به تحقیقات و مراقبت از بیماران آسیب می‌زند.

یک شرکت دانش‌بنیان ایرانی با تولید داروی نانوپزشکی تیلمنوسپت، رویکردی نوین برای تشخیص دقیق‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر سرطان ارائه داده است. این دارو با تزریق و اسکن، امکان شناسایی دقیق غدد لنفاوی مبتلا به سرطان را فراهم می‌کند و هزینه نقشه‌برداری را به یک دهم قیمت جهانی کاهش می‌دهد. تیلمنوسپت قادر است سرطان را در سرتاسر سیستم لنفاوی شناسایی کند و به‌طور کامل در ایران بومی‌سازی شده است. این فناوری نه تنها دسترسی بیماران را بهبود می‌بخشد، بلکه پتانسیل صادراتی بالایی نیز دارد و می‌تواند جان هزاران بیمار را نجات دهد.

با نزدیک شدن کامپیوترهای کوانتومی به واقعیت، خطرات جدی برای امنیت سایبری و رمزنگاری‌های امروزی ایجاد شده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که این فناوری می‌تواند اسرار نظامی و داده‌های مالی را به خطر بیندازد. الگوریتم‌های کوانتومی قادرند به راحتی مشکلات رمزنگاری فعلی را حل کنند. برای مقابله با این چالش، نیاز به توسعه رمزنگاری پساکوانتومی احساس می‌شود. موسسه NIST در حال ارزیابی چندین الگوریتم جدید است که می‌توانند در برابر حملات کوانتومی مقاومت کنند. در این زمینه، اقدام پیشگیرانه و به‌روزرسانی سیستم‌ها امری ضروری است تا از حملات آینده جلوگیری شود.

سرپرست سازمان فضایی ایران از ساخت فاز دوم مرکز ملی فضایی چابهار خبر داد که به وسیله‌های پرتاب با موتورهای سوخت مایع اختصاص خواهد یافت. فاز اول این مرکز در سال جدید ایرانی به بهره‌برداری می‌رسد و اولین پرتاب‌های آزمایشی نیز به زودی انجام خواهد شد. این مرکز غیرنظامی برای پرتاب محموله‌های زنده و ماهواره‌ها طراحی شده و نزدیکی به منطقه استوایی به کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند. با تکمیل فاز دوم، ایران قادر به پرتاب ماهواره‌های بزرگ‌تر و پیشرفته‌تر خواهد بود و این پروژه به پیشرفت‌های علمی و فناوری در سطح جهانی کمک خواهد کرد.

تحقیقات جدید دانشگاه بریتیش کلمبیا نشان می‌دهد خاموش کردن اینترنت موبایل به مدت دو هفته می‌تواند عملکرد شناختی را به طرز قابل توجهی بهبود بخشد و سن مغز را به دهه قبل برگرداند. در این مطالعه بر روی 400 شرکت‌کننده، استفاده از اپلیکیشنی که دسترسی به اینترنت را مسدود می‌کرد، باعث افزایش تمرکز و بهبود سلامت روانی 90 درصد شرکت‌کنندگان شد. آن‌ها زمان کمتری آنلاین گذراندند و بیشتر به تعاملات اجتماعی و فعالیت‌های خارج از منزل پرداخته‌اند. نتایج نشان می‌دهد که کاهش ارتباط با دنیای دیجیتال می‌تواند اثرات مثبتی بر سلامت عمومی و روان داشته باشد.

در میشیگان، یک بیمار به دلیل ابتلا به ویروس هاری پس از دریافت عضو پیوندی از اهداکننده آلوده جان باخت. این واقعه نشان‌دهنده خطر انتقال ویروس از طریق پیوند اعضا است. بیمار در دسامبر 2024 پیوند را در اوهایو دریافت کرد و در ژانویه 2025 فوت کرد. هاری یک ویروس کشنده است که عمدتاً از طریق بزاق حیوانات آلوده منتقل می‌شود. مقامات بهداشتی تحقیقات را انجام داده و اعلام کرده‌اند که خطر عمومی وجود ندارد. در گذشته نیز موارد مشابهی گزارش شده است، اما آزمایش هاری بر روی اهداکنندگان معمولاً انجام نمی‌شود.

اخیراً کشف ناهنجاری کیهانی در کهکشان ۲MASX J23453268−۰۴۴۹۲۵۶، نگاهی ترسناک به آینده کهکشان راه شیری ارائه داده است. این کهکشان دارای سیاه‌چاله‌ای فوق‌العاده بزرگ و جت‌های رادیویی عظیمی به طول ۶ میلیون سال نوری است که به چالش‌های جدیدی در درک تکامل کهکشان‌ها منجر می‌شود. محققان بر این باورند که کهکشان راه شیری ممکن است در آینده جت‌های مشابهی تولید کند که پیامدهای جدی برای حیات در زمین داشته باشد. این مطالعه همچنین به درک بهتر ماده تاریک و نیروهای کیهانی کمک می‌کند و نشان‌دهنده دنیای شگفت‌انگیز و ناشناخته ماست.

تیم ملی فوتبال ایران در تاریخ 2026، در مرحله مقدماتی جام جهانی با نتیجه 2-0 امارات را شکست داد و به صعود به جام جهانی 2026 نزدیک‌تر شد. سردار آزمون و محمد محبی گل‌های این بازی را به ثمر رساندند. گل اول در وقت اضافی نیمه اول و گل دوم در دقیقه 70 زده شد. عملکرد دفاعی ایران نیز عالی بود و اجازه گلزنی به حریف را نداد. هواداران در ورزشگاه آزادی حمایت زیادی کردند. تیم ملی ایران اکنون به دنبال پیروزی در بازی بعدی مقابل ازبکستان است که می‌تواند سرنوشت صعود را رقم بزند.

نتایج جدید از تیم Desi در رصدخانه ملی کیت پیک نشان می‌دهد که انرژی تاریک، نیروی مرموز گسترش‌دهنده جهان، در حال تضعیف است. این یافته‌ها می‌تواند نظریه‌های فعلی درباره تکامل کیهان را به چالش بکشد و احتمال بروز “انفجار بزرگ معکوس” را مطرح کند. پروفسور الکسی لوتو-هارنت به این نکته اشاره کرد که ممکن است در آستانه کشف بزرگی درباره انرژی تاریک باشیم. اگر انرژی تاریک به کاهش خود ادامه دهد، جهان ممکن است به سناریوی ویرانگر “انفجار بزرگ معکوس” دچار شود. دانشمندان هنوز به‌طور کامل نمی‌دانند علت این تغییر چیست.

محققان ژاپنی با آغاز آزمایش‌های انسانی برای یک داروی تجربی که به رشد دوباره دندان‌ها کمک می‌کند، به نقطه عطفی در پزشکی دندان‌پزشکی دست یافته‌اند. این آزمایشات که از سپتامبر 2024 آغاز شده، شامل 30 مرد بین 30 تا 64 سال است که حداقل یک دندان خود را از دست داده‌اند. هدف این تحقیق، تحریک رشد دندان با استفاده از یک آنتی‌بادی خاص است. اگر این آزمایش‌ها موفقیت‌آمیز باشد، درمان به کودکان 2 تا 7 ساله نیز گسترش خواهد یافت و امید به بهبود کیفیت زندگی افرادی که از فقدان دندان رنج می‌برند، افزایش می‌یابد.

در پی حملات هوایی اخیر آمریکا به یمن، حداقل ۳۲ نفر، از جمله چهار کودک و یک زن، جان خود را از دست دادند و ۱۰۱ نفر دیگر زخمی شدند. این حملات که به شهرهای صنعا، صعده و البیضاء آسیب زد، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین عملیات‌های نظامی از زمان بازگشت دونالد ترامپ به قدرت شناخته می‌شود. جنبش انصارالله این حملات را “جنایت جنگی” خوانده و وعده انتقام داده است. ساکنان محلی از قدرت انفجارها ابراز نگرانی کرده و این وقایع نشان‌دهنده تشدید تنش‌ها و بحران انسانی در یمن است.

یک شرکت دانش‌بنیان ایرانی به نام Parsis Intelligent Surgical Systems سیستم ناوبری جراحی عصبی را توسعه داده که به جراحان کمک می‌کند تومورها را در جراحی‌های مغز با دقت بیشتری شناسایی کنند. این فناوری به کاهش آسیب به بافت‌های سالم و بهبود نتایج جراحی کمک می‌کند و هزینه‌ها را نسبت به معادل‌های خارجی به یک‌چهارم کاهش می‌دهد. سیستم در بیش از 95 بیمارستان ایران به کار گرفته شده و به کشورهای مانند اکوادور و روسیه صادر شده است. این نوآوری به بهبود فرآیندهای جراحی و ارتقاء خدمات پزشکی در کشور کمک می‌کند.

نسخه اولیه پلتفرم ملی هوش مصنوعی متن‌باز ایران روز شنبه در تهران رونمایی شد. این پلتفرم به عنوان زیرساخت اصلی توسعه هوش مصنوعی در کشور ایجاد شده و با همکاری معاونت علمی و فناوری و دانشگاه‌ها طراحی شده است. مدیر پروژه به وضعیت پایین پتنت‌ها و مقالات در این حوزه اشاره کرد و دلیل آن را کمبود سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها دانست. بیش از 100 نفر از متخصصان در این پروژه همکاری دارند و نسخه پایدار پلتفرم در یک سال آینده منتشر خواهد شد. این اقدام می‌تواند به تقویت همکاری‌های بین دانشگاه‌ها و صنعت و ایجاد اکوسیستم پایدار هوش مصنوعی در ایران کمک کند.

پژوهشگران با توسعه اولین نقشه سه‌بعدی از گرد و غبار بین ستاره‌ای در کهکشان راه شیری، پیشرفتی چشمگیر در علم نجوم داشته‌اند. به رهبری ژانگ شیانگیو از مؤسسه ماکس پلانک، این مطالعه با استفاده از داده‌های تلسکوپ LAMOST و رصدخانه فضایی گایا انجام شده و نتایج آن در مجله Science منتشر شده است. این نقشه به درک بهتر چرخه مواد کهکشانی، شکل‌گیری ستاره‌ها و مکانیزم‌های شیمیایی منجر می‌شود. همچنین، این تحقیق به ما کمک می‌کند تا تأثیر گرد و غبار بر شکل‌گیری سیارات و حیات را بهتر درک کنیم و به پرسش‌های بزرگتری درباره وجود حیات پاسخ دهیم.

تحلیل‌های جدید نشان می‌دهد که الگوهای آب و هوایی در شهرهای پرجمعیت جهان به شدت در حال تغییر است. این تغییرات شامل خشکسالی و سیلاب‌های شدید می‌شود. گزارشی از نهاد خیریه WaterAid ۴۲ سال داده‌های آب و هوایی بیش از ۱۰۰ شهر بزرگ را بررسی کرده و نشان می‌دهد که مناطق جنوب آسیا با بارش‌های شدیدتری روبرو هستند، در حالی که اروپا و خاورمیانه خشک‌تر می‌شوند. برخی شهرها مانند هانگژو و جاکارتا در برابر تغییرات آب و هوایی آسیب‌پذیرترند. محققان هشدار می‌دهند که شهرها باید برای سازگاری با شرایط جدید آماده شوند.

محققان دانشگاه ایالت اوهایو یک باتری پروتوتایپ توسعه داده‌اند که از تابش‌های هسته‌ای زباله‌های هسته‌ای برای تولید برق استفاده می‌کند. این نوآوری می‌تواند به بازسازی مواد رادیواکتیو و بهبود صنعت انرژی هسته‌ای کمک کند. باتری با ابعاد چهار سانتی‌متر مکعب و با استفاده از سزیم-۱۳۷ و کobalt-60، به ترتیب ۲۸۸ نانووات و ۱.۵ میکرووات برق تولید کرد. این باتری‌ها برای استفاده نزدیک تأسیسات زباله هسته‌ای طراحی شده‌اند و می‌توانند حسگرها را تغذیه کنند. محققان نسبت به پتانسیل این فناوری در صنعت انرژی و فضا خوشبین هستند.

یک مطالعه جدید از مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT) هشدار می‌دهد که تغییرات اقلیمی می‌تواند به زودی مشکل زباله‌های فضایی در مدار پایین زمین را تشدید کند و فضای موجود برای ماهواره‌ها را تا 82 درصد کاهش دهد. گرم شدن جهانی باعث تضعیف فرآیند طبیعی حذف زباله‌ها می‌شود. چگالی جو که بر کشش زباله‌ها تأثیر دارد، به دلیل اثر گلخانه‌ای کاهش می‌یابد و این زباله‌ها دیگر به زمین نمی‌افتند. در حال حاضر، میلیون‌ها قطعه زباله در حال چرخش هستند که می‌توانند خطرات جدی برای ماهواره‌ها ایجاد کنند. این یافته‌ها بر اهمیت توجه به تأثیرات تغییرات اقلیمی در عملیات ماهواره‌ای تأکید دارد.

یک استارتاپ چینی به نام Butterfly Effect مدعی شده است که “اولین” عامل کاملاً خودکار هوش مصنوعی جهان به نام Manus را توسعه داده است. این سیستم برای انجام وظایف عمومی مانند خرید ملک و توسعه بازی‌های ویدیویی طراحی شده و به گفته کارشناسان، توانایی outperform کردن مدل‌های پیشرفته‌ای مانند ChatGPT را دارد. دسترسی به Manus محدود به کاربرانی است که کد دعوت دارند و این انحصار موجب افزایش تقاضا شده است. با وجود هیجان‌زدگی، برخی کاربران از وجود نقص‌هایی در سیستم خبر داده‌اند که نیاز به اصلاح دارند.