مذاکرات

توافقات اخیر درباره برنامه هسته‌ای ایران و رفع تحریم‌ها در مذاکراتی به میزبانی عمان انجام شد. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، نمایندگی تیم ایرانی را بر عهده داشت و استیو ویتکوف، فرستاده ویژه ترامپ، از نمایندگان آمریکا بود. کاخ سفید این مذاکرات را “بسیار مثبت و سازنده” توصیف کرد. ترامپ نیز در اظهاراتی بیان کرد که مذاکرات خوب پیش می‌روند. واکنش‌های مثبت کشورهای مختلف از جمله شورای همکاری خلیج فارس، روسیه و عربستان به این مذاکرات نشان از امیدواری به کاهش تنش‌ها و تقویت امنیت در منطقه دارد.

در مصاحبه‌ای با BBC Newsnight، سر ریچارد دالتون، نماینده سابق بریتانیا در تهران، گفت که ایران هر گفت‌وگویی را به عنوان آزمونی برای جدیت آمریکا می‌بیند و به دنبال تسلیم نیست. او افزود که ایران به مذاکرات جدی تمایل دارد. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، اعلام کرد که مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا روز شنبه در عمان برگزار خواهد شد و آن را فرصتی برای ارزیابی نیت‌های طرفین دانست. او تأکید کرد که مذاکرات غیرمستقیم می‌تواند مؤثرتر باشد و هدف اصلی ایران در این مذاکرات، تحقق حقوق مردم و رفع تحریم‌هاست.

دولت ترامپ اخیراً اعلام کرده که تمایل به توافق با ایران دارد، اما هشدار داده که در صورت عدم توافق، “بمباران‌ها آغاز خواهد شد.” ترامپ به ایران مهلت دو ماهه‌ای برای رسیدن به توافق داده است. او پیشنهاد مذاکرات هسته‌ای مستقیم داده، اما ایران تنها به مذاکرات غیرمستقیم با میانجی‌گری عمان رضایت داده است. مقام‌های آمریکایی تأکید کردند که هنوز هیچ تصمیمی گرفته نشده و بحث‌های داخلی ادامه دارد. همزمان، رهبر ایران هشدار داده که در صورت هر اقدام خصمانه از سوی ایالات متحده، پاسخ قوی خواهند داد. تنش‌ها بر مذاکرات تأثیرگذار خواهد بود.

امروز، رفتار دولت ایالات متحده به نوعی جنگ روانی تبدیل شده که سیاست «جنگ یا مذاکره» را از طریق پیام‌های متناقض ترویج می‌دهد. خرازی، وزیر خارجه پیشین ایران، در مصاحبه‌ای گفت که این سیگنال‌های مختلط از مقام‌های آمریکایی، بخشی از استراتژی ایجاد سردرگمی و خوش‌بینی کاذب در ایران است. او هشدار داد که این مذاکرات تحت سایه تحریم‌ها و تهدیدات نظامی فاقد اصول واضح است. خرازی تأکید کرد که ایران به مذاکره غیرمستقیم ادامه می‌دهد و رهبر انقلاب، آیت‌الله خامنه‌ای، مذاکرات مستقیم تحت فشار را رد کرده است.

گروه مقاومت مستقر در غزه در بیانیه‌ای اعلام کرد که رژیم اسرائیل به‌طور «آشکار» از مذاکرات برای مرحله دوم توافق آتش‌بس اجتناب می‌کند. این بیانیه به تنش‌ها و وضعیت انسانی در غزه اشاره کرده و بیان می‌کند که تنها راه برای بازپس‌گیری زندانیان اسرائیلی، ورود به مذاکرات برای مرحله دوم است. حماس همچنین از دولت آمریکا خواست تا به حمایت از طرح‌های نتانیاهو پایان دهد و به نقض‌های روزانه آتش‌بس اشاره کرد که منجر به کشته شدن بیش از ۱۰۰ فلسطینی شده است. سخنگوی حماس، پیشنهاد اسرائیل برای تمدید آتش‌بس را رد کرد و خواستار فشار بر تل‌آویو برای پیشبرد مذاکرات شد.

در مصاحبه‌ای تلویزیونی، ولادیمیر پوتین از کشورهای اروپایی برای شرکت در مذاکرات اوکراین استقبال کرد و تأکید کرد که آن‌ها حق دارند در این فرآیند شرکت کنند. او به اصرار اروپایی‌ها بر نقش‌آفرینی در مذاکرات اشاره کرد و گفت که روسیه به نظرات دوستانش در گروه BRICS احترام می‌گذارد. پوتین همچنین واکنش کشورهای اروپایی به دیدار مقامات روسی و آمریکایی را “احساسی” توصیف کرد و از زلنسکی انتقاد کرد، او را “شخصیت سمی” خواند. در نهایت، پوتین بر لزوم مشارکت کشورهای اروپایی در مذاکرات تأکید کرد و نگرانی‌هایی درباره سیاست‌های ترامپ مطرح شد.

مذاکرات برای ساخت یک نیروگاه هسته‌ای جدید در ایران در حال پیشرفت است. الکسی لیکاچف، رئیس شرکت دولتی انرژی هسته‌ای روسیه (روس‌اتم)، اعلام کرد که زمان‌بندی پروژه به عهده طرف ایرانی خواهد بود و مکان جدیدی برای ساخت نیروگاه شناسایی شده است. این پروژه می‌تواند به توسعه زیرساخت‌های انرژی هسته‌ای در ایران و افزایش تولید انرژی کمک کند. همچنین، همکاری‌های هسته‌ای بین ایران و روسیه به تقویت روابط دوجانبه منجر می‌شود و می‌تواند شرایط اقتصادی و اجتماعی ایران را بهبود بخشد.

ایران در حال برگزاری مذاکراتی با کشورهای اروپایی است که نشان‌دهنده تمایل دو طرف برای پیشبرد گفتگوهاست. مجید تخت‌روانچی، معاون وزیر امور خارجه ایران، گفت که چارچوب مشخصی برای این مذاکرات تعیین شده و طرفین به آن پایبند خواهند بود. او به تهدیدات آمریکا و اسرائیل اشاره کرد و هشدار داد که این کشورها در صورت اقدام غیرمحتاطانه با عواقب جدی روبرو خواهند شد. تخت‌روانچی همچنین به تاریخچه مذاکرات و عدم پایبندی آمریکا به توافقات قبلی اشاره کرد و بر اهمیت دیپلماسی و گفتگوهای سازنده تاکید کرد. ایران به دنبال همکاری‌های بین‌المللی و حل مشکلات از طریق تعامل است.

در حالی که روابط ایران و ایالات متحده به شدت تنش‌آلود است، رئیس‌جمهور مسعود پزشک‌نیا اعلام کرد که آمریکا به دنبال گفتگو با ایران نیست و می‌خواهد اراده خود را تحمیل کند. او در بوشهر گفت که ترامپ نمی‌تواند با تحریم‌ها از یک سو و درخواست مذاکره از سوی دیگر، به ایران فشار وارد کند. پزشک‌نیا بر استقلال ایران تأکید کرده و گفت که جوانان باید مهارت‌های لازم را به دست آورند. همچنین، او بر اهمیت اتحاد ملی و تلاش درونی برای حل مشکلات تأکید کرد و گفت که ایران تسلیم فشارهای خارجی نخواهد شد.

سفیر روسیه در تهران، الکسی دیدوف، ادعا کرده که کشورهای غربی در تلاشند تا روسیه و چین را از مذاکرات هسته‌ای ایران کنار بگذارند. او تأکید کرده که بدون مشارکت مسکو و پکن، این مذاکرات موفق نخواهند بود. دیدوف همچنین به روابط قوی ایران و روسیه اشاره کرده و معاهده همکاری استراتژیک جامع امضا شده در ژانویه را نقطه عطفی در روابط دو کشور دانسته است. این معاهده می‌تواند به تقویت همکاری‌های اقتصادی و نظامی، و همچنین پروژه‌های مشترک در زمینه انرژی و فناوری کمک کند.

در سخنرانی سید عباس عراقچی در همدان به مناسبت سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، وی به شدت درخواست‌های ایالات متحده برای مذاکرات را رد کرد و آن‌ها را فریبنده نامید. عراقچی تأکید کرد که جمهوری اسلامی هیچ اعتمادی به واشنگتن ندارد و اشاره کرد که تاریخ نشان داده است آمریکا به تعهدات خود پایبند نبوده است. وی سیاست “نه شرق، نه غرب” را به‌عنوان اصل کلیدی سیاست خارجی ایران معرفی کرد و گفت که مذاکره با آمریکا انتخاب منطقی نیست. عراقچی همچنین به وضعیت ایران در زمان رژیم پهلوی اشاره و مقاومت مردم فلسطین را ستود.

دولت ایران به هیچ مذاکره‌ای که غیرشرافتمند به نظر برسد، تن نخواهد داد. فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، تاکید کرد که ایران به گفت‌وگو با کشورهای اروپایی ادامه خواهد داد، اما در مواجهه با مذاکرات غیرشرافتمندانه تسلیم نمی‌شود. این اظهارات به مذاکرات مستقیم با ایالات متحده و دولت ترامپ اشاره دارد. رهبر انقلاب اسلامی، آیت‌الله خامنه‌ای، نیز تاکید کرد که تجربه نشان داده مذاکره با ایالات متحده نه عاقلانه و نه شرافتمندانه است. ایران در تلاش است تا استقلال و منافع خود را در برابر فشارهای خارجی حفظ کند.

بحث درباره مذاکره با دشمنان ایران یکی از موضوعات مهم سیاسی است. محمد باقر قالیباف، رئیس مجلس، در سخنرانی اخیر خود تأکید کرد که نباید این موضوع به دو قطب مخالف تقسیم شود و باید به نظرات مقام معظم رهبری توجه کرد. آیت‌الله خامنه‌ای مذاکره با ایالات متحده را “غیرمعقول” و “غیرقابل احترام” دانست و به تجربه ناموفق گذشته اشاره کرد. او همچنین به ترامپ، که توافق هسته‌ای را پاره کرد و دستور ترور سردار قاسم سلیمانی را صادر کرد، اشاره کرد. قالیباف بر لزوم عدم تقسیم نظرها و دقت در بررسی‌های لازم تأکید کرد.

در تحلیل‌های اخیر، سیاست‌های دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، بار دیگر با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، همسو شده است. ترامپ در میزبانی نتانیاهو در کاخ سفید، یادداشتی برای احیای کمپین “فشار حداکثری” بر ایران امضا کرد که احتمال مذاکرات بین دو کشور را پیچیده‌تر می‌کند. این سیاست ممکن است به تقویت رقبای سیاسی مسعود پزشک‌نیا در ایران منجر شود. اعتماد بین ایران و ایالات متحده به شدت پایین است و پزشک‌نیا نگران عدم پایبندی ایالات متحده به توافقات جدید است. تلاش‌ها برای بهبود روابط همچنان با چالش‌های زیادی روبروست.