بحران

ایران با بحران خاموشی‌های گسترده‌ای مواجه است که بر زندگی روزمره و دسترسی به آب و اینترنت تأثیر گذاشته است. شرکت ملی مهندسی آب از ساکنان طبقات بالا خواسته تا از پمپ‌های برقی استفاده کنند، اما خاموشی‌ها این توصیه را غیرعملی کرده است. مشکلات زیرساختی و سوءمدیریت دولتی در این بحران نمایان است. علاوه بر این، استخراج غیرمجاز ارزهای دیجیتال به کمبود برق دامن می‌زند. با نزدیک شدن به تابستان، ایرانیان به شدت با مشکلات بیشتری روبه‌رو خواهند شد، مگر اینکه اصلاحات ساختاری و اراده سیاسی برای حل مشکلات اساسی ایجاد شود.

روز شنبه، رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان به بندرعباس سفر کرد تا از بندر شهید رجایی، محل انفجار روز گذشته که منجر به جان باختن حداقل ۲۸ نفر و زخمی شدن ۸۰۰ نفر شد، بازدید کند. وی با آسیب‌دیدگان ملاقات و در جلسه مدیریت بحران شرکت کرد تا به تسریع در رسیدگی و جبران خسارات کمک کند. علت انفجار هنوز مشخص نیست، اما احتمال می‌رود که کانتینرهای حاوی مواد شیمیایی منفجر شده‌اند. همچنین روز دوشنبه به عنوان روز عزای عمومی اعلام شد و واکنش‌های جهانی نیز از سوی رهبران مختلف ابراز شد.

ایران با افزایش 100 تا 400 درصدی قیمت داروها در ماه‌های اخیر، با بحران شدید تورم دارویی مواجه است. سوءمدیریت و تعلیق یارانه‌های ارزی به دسترسی محدود به داروهای ضروری منجر شده است. هزینه داروهای نجات‌بخش از آغاز 2025، 600 درصد رشد یافته و بسیاری از بازنشستگان و کارگران قادر به تأمین هزینه‌های درمان نیستند. پوشش بیمه‌ای ثابت مانده و بیماران به گزینه‌های ارزان‌تر و خطرناک روی می‌آورند. متخصصان بهداشت هشدار می‌دهند که این بحران می‌تواند به مرگ و عود بیماری‌های مزمن منجر شود و عدم دسترسی به دارو به تهدیدی برای سلامت عمومی و ثبات اجتماعی تبدیل شده است.

در روز چهارشنبه، سازمان مدیریت بحران وابسته به وزارت کشور، تمرین نجات و امداد را در جمعیت هلال احمر برگزار کرد. این تمرین به ارزیابی آمادگی نیروهای امدادی و بهبود همکاری نهادها در مواجهه با حوادث غیرمترقبه اختصاص داشت. نمایندگانی از هلال احمر، نیروی انتظامی و آتش‌نشانی در این برنامه شرکت کردند و سناریوهای مختلف حوادث شبیه‌سازی شد. هدف اصلی افزایش آمادگی و شناسایی نقاط ضعف سیستم‌های امدادی بود. با وجود چالش‌هایی نظیر کمبود منابع و عدم هماهنگی، برگزاری این تمرینات به ساخت جامعه‌ای مقاوم‌تر کمک خواهد کرد.

بین ۶ تا ۹ آوریل ۲۰۲۵، سه حادثه معدنی در ایران جان حداقل نه کارگر را گرفت و دوباره مشکلات ایمنی معادن را نمایان کرد. اولین حادثه در مهاباد، روز ۶ آوریل، منجر به مرگ یک کارگر ۵۰ ساله شد. دومین و فاجعه‌بارترین حادثه در دامغان، روز ۷ آوریل، هفت کارگر را در تونل معدن به دلیل کمبود اکسیژن کشت. سومین حادثه در باجستان، روز ۹ آوریل، جان یک کارگر ۴۶ ساله را گرفت. این حوادث نشان‌دهنده شیوه‌های ایمنی ضعیف و عدم نظارت قانونی در معادن ایران هستند.

وضعیت حاشیه‌نشینی در ایران به بحرانی جدی تبدیل شده است. بر اساس گزارش‌ها، حدود 6.5 تا 7 درصد از جمعیت کشور در حاشیه شهرها زندگی می‌کنند و این آمار ممکن است بالاتر باشد. عوامل اصلی این مشکل شامل خشکسالی، کمبود امکانات زندگی در مناطق روستایی و گران بودن مسکن در شهرهاست. جمعیت حاشیه‌نشین در 35 سال اخیر از 600,000 به بیش از 25 میلیون نفر افزایش یافته است. این وضعیت نه تنها به افزایش جرم و جنایت منجر شده، بلکه نابرابری در دسترسی به خدمات بهداشتی و آموزشی را نیز تشدید کرده است. حل این بحران نیازمند تغییرات اساسی است.

آمار نگران‌کننده‌ای در مورد ترک تحصیل دانش‌آموزان در ایران منتشر شده است. معاون وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد که تقریباً 169,000 کودک ایرانی از مدرسه ابتدایی خارج شده‌اند. در شش سال گذشته، تنها 15,680 دانش‌آموز به مدرسه بازگشته‌اند. یکی از دلایل اصلی ترک تحصیل، مشکلات اقتصادی و فقر است که بسیاری از خانواده‌ها را مجبور به کار کودکان کرده است. مشاور رئیس‌جمهور نیز به وضعیت بحرانی کودکان کار اشاره کرد و ناکارآمدی‌های دولت را عامل مشکل دانست. در نهایت، اگر اصلاحات جدی صورت نگیرد، بحران ترک تحصیل ادامه خواهد یافت.

سفیر سوئیس در تهران، نادین الیویه‌ری لوزانو، در دیدار با رئیس سازمان مدیریت بحران تهران، علی ناصری، آمادگی کشورش را برای تقویت همکاری‌ها در زمینه مدیریت بحران اعلام کرد. ناصری بر اهمیت همکاری‌های بین‌المللی و موفقیت‌های گذشته با سوئیس تأکید کرد و به خطرات مختلفی که تهران با آن‌ها مواجه است، از جمله زلزله و سیل اشاره کرد. همچنین، او اقدامات انجام شده برای افزایش ایمنی و تاب‌آوری تهران را توضیح داد. در نشست وزرای ECO، بر تقویت همکاری‌ها برای مدیریت بحران تأکید شد و لزوم بهره‌برداری از تکنولوژی‌های نوین مطرح گردید.

در تاریخ ۲۸ ژانویه، وب‌سایت دولتی اکوان ایران گزارشی درباره پیر شدن جمعیت ایران منتشر کرد. این گزارش نشان می‌دهد که جمعیت جوان به شدت کاهش یافته و سن جامعه به سرعت افزایش می‌یابد. نرخ زاد و ولد پایین و مشکلات اقتصادی مانند فقر و بیکاری، جوانان را از تشکیل خانواده و فرزندآوری بازداشته است. در عوض، نسبت میانسالان و سالمندان در حال افزایش است که فشار زیادی بر سیستم‌های اجتماعی و اقتصادی وارد می‌کند. این بحران نیاز به اصلاحات اقتصادی و اجتماعی فوری دارد، اما دولت فعلی برنامه‌ای برای بهبود معیشت مردم ارائه نمی‌دهد.

ماماها در دنیای امروز نقش حیاتی در ارائه خدمات بهداشتی دارند و به ویژه در شرایط بحرانی، می‌توانند به عنوان ستون فقرات سیستم بهداشتی عمل کنند. با وجود چالش‌های جهانی مانند بلایای طبیعی و جنگ‌ها، زنان و دختران در معرض خطرات بیشتری قرار دارند. ماماها قادرند تا 90 درصد خدمات بهداشتی جنسی، باروری و مادری را حتی در شرایط بحران ارائه دهند. علی‌رغم اهمیت آن‌ها، معمولاً نادیده گرفته می‌شوند. در سال 2025، موضوع روز جهانی ماماها «ماماها: حیاتی در هر بحران» خواهد بود و باید تلاش شود تا از توانمندی‌های آن‌ها در بحران‌ها بهره‌برداری شود.