ببرهای چیتا: در مسیر بقا یا در خطر انقراض؟
جمعیت زیر 30 قلاده یوز آسیایی در ایران باعث نگرانی‌های جدی در خصوص بقای این گونه نادر شده است. شینا انصاری، رئیس سازمان محیط زیست، با ابراز امیدواری اما نگرانی از وضعیت این حیوان، اعلام کرده است که “انقراض نادرترین گربه جهان به نمادی از چالش‌ها و مسئولیت‌های ما در قبال طبیعت ایران تبدیل شده است.”
یوز آسیایی به عنوان یکی از گونه‌های در خطر انقراض در ایران، تنها در این کشور وجود دارد و جمعیت آن به شدت کاهش یافته است. انصاری در این باره گفت: “یوز آسیایی روزگاری در دشت‌های وسیع از غرب آسیا تا هند پراکنده بود، اما امروزه فقط در ایران وجود دارد و جمعیت آن به کمتر از 30 قلاده رسیده است.” او همچنین به مرگ حدود 85 یوز در اثر عوامل انسانی از سال 2001 اشاره کرد و گفت: “ما تهدیدات بیشتری برای بقای آن‌ها نسبت به طبیعت ایجاد کرده‌ایم.”
سازمان محیط زیست ایران تلاش‌های زیادی را برای حفظ این گونه در حال انقراض انجام می‌دهد، اما این هدف تنها با همکاری و مشارکت مردم، رسانه‌ها، نهادهای مسئول و دوستداران طبیعت محقق خواهد شد.
حفظ یوز آسیایی و مسئولیت ملی
- حفظ یوزها فقط یک موضوع محیط زیستی نیست، بلکه نمایانگر نگرش ما به توسعه، دوراندیشی و مسئولیت ملی است.
- حفظ یوز نشان‌دهنده سلامت اکوسیستم کشور و تعادل زندگی است.
- حفظ یوز به معنای تضمین حق حیات برای مردم و طبیعت است.
همچنین، در تلاش‌های اخیر برای حفظ یوزها، اقدامات متعددی انجام شده است. حمید زهرابی، یکی از مسئولان سازمان محیط زیست، در ماه ژانویه اعلام کرد: “انتقال دام‌های خانگی از زیستگاه‌های یوز، حصارکشی جاده تهران-مشهد که یکی از خطرناک‌ترین مناطق است، و پرورش در اسارت از جمله این اقدامات است.”
این برنامه‌ها عمدتاً بر روی حذف تهدیدات متمرکز هستند. زهرابی افزود: “در این سال‌ها، دام‌های خانگی از ناحیه‌ای به وسعت 150,000 هکتار، از جمله پارک ملی گلستان و پناهگاه حیات وحش در این منطقه، حذف شده‌اند.”
تأمین مالی و فناوری‌های نوین
- سازمان محیط زیست پیگیر تخصیص دو هزار میلیارد ریال (حدود 2.4 میلیون دلار) برای کاهش مرگ و میرها در جاده تهران-مشهد است.
- این اقدامات شامل بهبود نورپردازی جاده، کاهش سرعت خودروها و حصارکشی است.
زهرابی همچنین اشاره کرد که “استفاده از پهپادها و دیگر ابزارهای نظارت بر حیات وحش نیز می‌تواند در حفظ یوزها مؤثر باشد. با این حال، برای رسیدن به نتایج مطلوب، نیاز به اقدامات بیشتری داریم.”
او تأکید کرد: “ما تمام تلاش خود را برای حفاظت از زیستگاه‌های یوزها انجام می‌دهیم، اما برای افزایش جمعیت آن‌ها، برنامه پرورش در اسارت در حال اجراست.” زهرابی همچنین به استانداردسازی محل پرورش یوزها با کمک بخش خصوصی اشاره کرد.
گزارش‌ها نشان می‌دهند که گسترش قلمرو یوزها و حفاظت از زیستگاه‌های آن‌ها باعث افزایش تعداد یوزها شده است. زهرابی در نوامبر 2024 گفت: “نقش کلیدی مشارکت عمومی در حفاظت از یوز آسیایی بسیار مهم است.” او افزود: “بیش از 400,000 هکتار زمین بین پارک ملی توران در استان سمنان و پناهگاه حیات وحش میاندشت در استان خراسان شمالی توسط بخش خصوصی حفاظت می‌شود.”
تأمین غذا برای یوزهای آسیایی
زهرابی به همکاری سازمان محیط زیست و جوامع محلی در اجرای برنامه افزایش شکار اشاره کرد و گفت: “این برنامه‌ها به حفظ و افزایش جمعیت یوز آسیایی کمک خواهد کرد.”
به طور کلی، وضعیت یوز آسیایی در ایران به عنوان یک گونه در خطر انقراض، نیازمند توجه و اقدام جدی است. با همکاری مسئولان، مردم و نهادهای مختلف، می‌توان به حفظ این گونه ارزشمند و نجات آن از خطر انقراض امیدوار بود.
