فرورفتگی زمین: 10 متر از نقش رستم و 300 متر از تخت جمشید!
نگرانی‌ها در مورد نشست زمین در نزدیکی برخی از مهم‌ترین سایت‌های فرهنگی و تاریخی ایران در حال افزایش است. کارشناسان هشدار می‌دهند که استخراج بیش از حد آب زیرزمینی برای کشاورزی این پدیده را به‌طور خطرناکی به مکان‌های تاریخی نزدیک کرده است، به‌طوری که تنها 10 متر از نقش رستم، محل دفن پادشاهان هخامنشی، و 300 متر از تخت جمشید فاصله دارد.
در یک کنفرانس درباره تغییرات اقلیمی و میراث فرهنگی که در مؤسسه تحقیقات میراث فرهنگی و گردشگری برگزار شد، دکتر مهدی زار، یک زمین‌شناس برجسته، به شدت بحران در استان فارس را مورد تأکید قرار داد.
او اشاره کرد که نشست زمین در دشت مرودشت اکنون به 20 تا 30 سانتیمتر در سال می‌رسد که این امر ناشی از شیوه‌های کشاورزی ناپایدار، از جمله کشت برنج و ذرت که به آب زیادی نیاز دارند، است.
مسئولان همچنین نگرانی خود را درباره تهران ابراز کردند، جایی که نشست زمین باعث کاهش سطح زمین تا 12 متر در برخی مناطق در چند دهه گذشته شده است و این موضوع خطر تحریک خطوط گسل نزدیک را به وجود آورده است.
- نشست زمین در دشت مرودشت: به 20-30 سانتیمتر در سال رسیده است.
- کشت ناپایدار: شامل کشت برنج و ذرت که به آب زیادی نیاز دارند.
- وضعیت تهران: کاهش سطح زمین تا 12 متر در برخی مناطق.
به گفته معصومه امیغ‌پِی از مرکز نقشه‌برداری ملی، بیش از 800 شهر و 16 کلان‌شهر در ایران تحت تأثیر این بحران قرار دارند. او بر لزوم تنظیم فوری آب‌های زیرزمینی تأکید کرد و پیشنهاد ایجاد یک اطلس سراسری برای شناسایی مناطق میراثی با خطر بالا را ارائه داد.
این نگرانی‌ها نه تنها امنیت میراث فرهنگی را تهدید می‌کند، بلکه می‌تواند به مشکلات جدی اجتماعی و اقتصادی نیز منجر شود. با توجه به جاذبه‌های توریستی و فرهنگی ایران، حفظ این سایت‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.
در ادامه، دکتر زار به پیامدهای بالقوه نشست زمین اشاره کرد و گفت: “اگر ما به این مشکل توجه نکنیم، ممکن است با عواقب جبران‌ناپذیری روبرو شویم. این نه تنها به میراث فرهنگی آسیب می‌زند بلکه زندگی مردم را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.”
به همین دلیل، کارشناسان و مسئولان در تلاشند تا راهکارهایی برای مقابله با این بحران پیدا کنند. برخی از پیشنهادات عبارتند از:
- ایجاد قوانین سخت‌گیرانه‌تر برای استخراج آب‌های زیرزمینی.
- تشویق به استفاده از روش‌های کشاورزی پایدار.
- آموزش کشاورزان در مورد روش‌های بهینه مصرف آب.
- توسعه زیرساخت‌های آبی برای مدیریت بهتر منابع آب.
در نهایت، باید توجه داشت که حفاظت از میراث فرهنگی نیازمند همکاری و همیاری تمامی ارگان‌ها و نهادهای مرتبط است. تنها در این صورت می‌توانیم از این آثار تاریخی و فرهنگی گرانبها حفاظت کنیم و آنها را برای نسل‌های آینده حفظ نماییم.
