گُلغلتان: حفظ میراث فرهنگی ناملموس با ارزش
فستیوال ملی گلغلتان که به معنی غلتیدن در گلهاست، از تاریخ 17 تا 19 اردیبهشت در شهر امیریه، استان سمنان برگزار خواهد شد. این جشنواره اجتماعی که ریشهای تاریخی دارد، هر ساله در ماه مه و در زمان شکوفایی گلهای رز برگزار میشود.
به گفته مستوفی فوادین، دبیر جشنواره، برنامههای این فستیوال شامل موارد زیر است:
- اجرای سنت گلچینان (چیدن گلها)
- برگزاری جشنواره غذایی سنتی
- جشن و اعطای جوایز
- برگزاری کنفرانس علمی درباره گلهای محمدی و گلغلتان
- برگزاری جشنواره موسیقی محلی
- اجرای سنت گلغلتان
جشنواره گلغلتان در سال 2010 با شماره 177 به عنوان نخستین میراث فرهنگی ناملموس استان سمنان و دومین میراث فرهنگی ناملموس ملی پس از جشن نوروز ثبت شده است.
امیریه، با جمعیتی بیش از 3000 نفر، در 20 کیلومتری دامغان و 90 کیلومتری سمنان واقع شده است و زادگاه جشنواره گلغلتان به شمار میرود.
برگزاری نمایشگاهی از صنایع دستی و سوغاتیهای منطقه، اجرای بازیها و موسیقی محلی و همچنین بازدید از اماکن تاریخی شهر از دیگر برنامههای این جشنواره خواهد بود.
جشنواره گلغلتان ریشه در یک افسانه باستانی ایرانی به نام «گل خندان» دارد که در آن انسانهای پاک و مقدس وعده تولد فرزند را میدهند. مردم این منطقه اعتقاد دارند که غلتیدن نوزادان در میان گلها، شادی و طراوت را برای آنها به ارمغان میآورد و آنها را از بیماریها دور نگه میدارد. طراوت گلبرگها، پوست نوزادان را حفظ کرده و باعث شادی آنها میشود.
در طول بهار، نوزادان در گلبرگهای خوشبو، به ویژه گلهای محمدی، در اولین بهار زندگیشان غلتانده میشوند. در این ایام که گلهای صورتی در منطقه شکوفا میشوند و آمادهسازی برای جشنواره گلابگیری آغاز میشود، اعضای خانواده به ویژه مادر، مادربزرگها و عمهها، مراسم گلغلتان را برگزار میکنند.
چند روز قبل از مراسم، زنان در صبح زود به باغهای گل رفته و گلها را چیده و جمعآوری میکنند و در این حین اشعار و آیات قرآن را میخوانند. سپس گلبرگها با احتیاط جدا شده و در پارچه سفیدی قرار میگیرند.
در روز مراسم، یکی از مادربزرگها نوزاد را برای حمام میبرد. در برخی مناطق، دستان نوزاد با حنا تزئین میشود. بعد از خشک شدن، نوزاد بر روی گلها در پارچه قرار داده شده و گلبرگها به آرامی بر روی او ریخته میشود و آرزوی سلامتی و عمر طولانی برای او میشود.
زنان سپس چهار گوشه پارچه را میگیرند و نوزاد را در میان گلبرگها غلتانده و در حین این کار، آهنگهای مذهبی میخوانند و پارچه را به جلو و عقب تکان میدهند، با این باور که روح نوزاد پاک شده و او سالم و سرزنده باقی خواهد ماند.
مهمانان پس از اینکه نوزاد بر روی زمین قرار داده شد، هدایای خود را کنار پارچه میگذارند. در پایان مراسم، شیرینی و چای سرو میشود.
پس از مراسم، مادران گلبرگها را در سایه خشک کرده و برای آینده نگهداری میکنند و غالباً آنها را در سجادههای نماز خود قرار میدهند.